Ποια Ηλεία αφήνουμε πίσω- Το χρονικό της εγκατάλειψης

1. Δεν κατάφερε να αποκτήσει τις απαραίτητες για την ανάπτυξή της υποδομές
2. Δεν προσπάθησε να αποτυπώσει οικιστικά την ανάπτυξη της περιοχής
3. Δεν μπόρεσε να κάνει ανταγωνιστική τη γεωργία της στο νέο περιβάλλον
4. Δεν ανέπτυξε τον τουρισμό, δηλ. τη βαριά βιομηχανία οικονομικής ανάπτυξης του νομού
5. Η Πολιτεία αδιαφόρησε για τα συστήματα ύδρευσης και άρδευσης
6. Η τοπική κοινωνία δεν κατάφερε να αναπτύξει εγκαίρως συστήματα βιολογικού καθαρισμού, απομπάζωσης και καθαρισμού των δασών της
7. Η περίθαλψη έμεινε σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο
8. Στον Πύργο και την Αμαλιάδα δεν έχουν προβλεφθεί επαρκείς χώροι στάθμευσης

Η ανάληψη της εξουσίας από τη Νέα Διακυβέρνηση το Μάρτιο του 2004 βρήκε την Ηλεία σε τραγική θέση. Όταν η Νέα Δημοκρατία παρέδωσε την κυβέρνηση στο ΠΑΣΟΚ το 1981, ο νομός μας βρισκόταν σε μια από τις πρώτες θέσεις ανάπτυξης στην Ελλάδα. Το Μάρτιο του 2004 η περίοδος των σοσιαλιστικών πειραματισμών στην είχε ρίξει στην 50^η θέση επί συνόλου 52 νομών.

Μεσολάβησε μια εικοσαετία χαμένων ευκαιριών για την Ηλεία, η οποία, επί ΠΑΣΟΚ:

1. Δεν κατάφερε να αποκτήσει τις απαραίτητες για την ανάπτυξή της υποδομές

Το οδικό και το σιδηροδρομικό δίκτυο του νομού παρέμειναν στα προδικτατορικά επίπεδα. Αλλεπάλληλες μελέτες για τον «εθνικό» δρόμο Πάτρα- Πύργου, που προέβλεπαν ανισόπεδες διαβάσεις έμειναν στα χαρτιά, με αποτέλεσμα καθημερινά να σκοτώνονται συνάνθρωποί μας. Τον δρόμο που πολυδιαφήμισε το ΠΑΣΟΚ και ο κ. Λαλιώτης στην Τσακώνα και χρυσοπλήρωσε ο Έλληνας φορολογούμενος, τον πήρε το ποτάμι, λες και βρισκόμαστε σε χώρα της υπανάπτυκτης Αφρικής. Οι κυβερνήσεις της εποχής εκείνης αδιαφόρησαν και για το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ηλείας, με αποτέλεσμα σήμερα ο νομός μας να είναι ο πιο απομακρυσμένος της Πελοποννήσου οδικά και σιδηροδρομικά από την Αθήνα.

Μέσα σε τρία, μόλις, χρόνια, η Νέα Διακυβέρνηση έσκυψε πάνω στα προβλήματα υποδομών της Ηλείας. Ο υπουργός ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Γιώργος Σουφλιάς εξήγγειλε με αναλυτικό χρονοδιάγραμμα τη δημιουργία του κλειστού αυτοκινητόδρομου Πάτρας- Πύργου- Τσακώνας, παρά τα κροκοδείλια δάκρια όσων ευθύνονται για το σημερινό χάλι των δρόμων μας. Ο υπουργός Ναυτιλίας Μανόλης Κεφαλογιάννης μετέτρεψε το Κατάκολο σε λιμάνι εθνικής σημασίας, ενώ και το σιδηροδρομικό μας δίκτυο, μετά από δεκαετίες πλήρους εγκατάλειψης, εντάσσεται σε ένα τεράστιο εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα που μελετά η κυβέρνηση.

Είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη μας ότι η Ελλάδα ήταν, χάρη στη Νέα Δημοκρατία και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ήδη από το 1981 πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, συνεπώς είχε τη δυνατότητα να απορροφά κονδύλια για να αναπτύσσεται. Δυστυχώς η Ηλεία έμεινε σε πολύ μεγάλο βαθμό έξω από αυτή την ευκαιρία καθώς οι κυβερνήσεις της εικοσαετίας αντί να επενδύσουν σε υποδομές, ανάλωσαν αυτά τα χρήματα είτε σε κομματικές επιχορηγήσεις είτε σε μια αδιαφανή προσπάθεια να δημιουργηθούν «νέα τζάκια» όχι των πιο άξιων, αλλά των πιο πιστών…

2. Δεν προσπάθησε να αποτυπώσει οικιστικά την ανάπτυξη της περιοχής

Καθ’ όλη τη δεκαετία του ’80 ουδείς είχε ασχοληθεί συστηματικά με το ζήτημα. Η Ηλεία, όπως και όλη η Ελλάδα, ήταν κατά το κοινώς λεγόμενο «ξέφραγο αμπέλι», όπου ο καθένας έκτιζε όπου ήθελε, ό,τι ήθελε. Η Ευρώπη μας πίεζε να προχωρήσουμε το Εθνικό Κτηματολόγιο, αλλά εμείς ξεκινήσαμε την πρώτη ουσιαστική προσπάθεια μετά τις εκλογές του 2004, όταν ο Κώστας Καραμανλής έφτιαξε την πρώτη του κυβέρνηση. Νωρίτερα, το 1992, γίνονται οι Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου, σε μια προσπάθεια να προστατευθεί κυρίως η μοναδικής ομορφιάς παραλία της Ηλείας (από τη Μανολάδα μέχρι το Γιαννιτσοχώρι), και τότε η Τοπική Αυτοδιοίκηση είχε ομόφωνα συναινέσει σε αυτή τη λύση. Ωστόσο, γρήγορα αποδείχτηκε ότι η μέριμνα για προστασία της παραλίας είχε γίνει θηλιά στο λαιμό της Ηλείας, καθώς οι επενδυτές είχαν άλλον ένα πολύ ισχυρό λόγο να προτιμούν άλλες περιοχές. Αντί της στείρας απαγόρευσης (που προστάτευσε την παραλία από τους επενδυτές, όχι όμως και από τους καταπατητές…) πρόσφατα ξεκίνησε η προσπάθεια να οριστεί με σαφήνεια τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται σε κάθε περιοχή της Ηλείας: Για πρώτη φορά μετά την εποχή του Αντώνη Τρίτση, 13 Δήμοι της Ηλείας προχώρησαν από κοινού με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας στις μελέτες για τη δημιουργία Σχεδίων Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ), τα οποία, σε συνδυασμό με το Γενικό Χωροταξικό Σχέδιο που είναι ευθύνη της Κυβέρνησης και προχωρεί με γοργούς ρυθμούς μετά από μεγάλη καθυστέρηση, θα αποτυπώσουν οικιστικά το πλαίσιο ανάπτυξης της Ηλείας.

3. Δεν μπόρεσε να κάνει ανταγωνιστική τη γεωργία της στο νέο περιβάλλον

Κατά την περασμένη εικοσαετία, η αγροτική πολιτική όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης υπέστη τεράστιες μεταβολές. Ο σχετικά μικρός κλήρος των Ηλείων αγροτών, σε σχέση με πολλούς Ευρωπαίους συναδέλφους τους, έπρεπε εγκαίρως να μας στρέψει προς πιο ανταγωνιστικούς, δηλαδή ποιοτικούς, τρόπους εκμετάλλευσης της μάνας γης. Αντ’ αυτού, το ΠΑΣΟΚ έδινε για πολλά χρόνια χρήματα που κανονικά προορίζονταν για αγροτική ανάπτυξη, στους κομματικά ελεγχόμενους συνεταιρισμούς, που από ένα σημείο και μετά ήταν εμπόδιο, κι όχι μοχλός ανάπτυξης του αγρότη.

Στα επόμενα κεφάλαια αναπτύσσεται αναλυτικά μια πρόταση δημιουργίας ανταγωνιστικών αγροτικών προϊόντων στην Ηλεία. Αυτό που εδώ είναι ανάγκη να τονιστεί, πέραν των άλλων, είναι ότι ο Ηλείος αγρότης έμεινε εντελώς ανενημέρωτος για τις εξελίξεις στην γεωργία παγκοσμίως, καθώς και για τα νέα δεδομένα που έφερε η παγκοσμιοποίηση και στον αγροτικό τομέα. Δεν ενημερώθηκε με ευθύνη των τότε Κυβερνήσεων και της Νομαρχίας Ηλείας για τις νέες καλλιέργειες, προς τις οποίες έπρεπε να στραφεί. Δεν ενημερώθηκε για τους νέους τρόπους παραγωγής, χωρίς την ανεξέλεγκτη χρήση φυτοφαρμάκων, που δηλητηριάζουν καθημερινά τον Κάμπο και τα νότια πεδινά της Ηλείας. Δεν ενημερώθηκε για την Κοινή Αγροτική Πολιτική που αποφάσισε η Ευρωπαϊκή Ένωση με συμμετοχή και συμφωνία της Ελλάδας. Δεν ενημερώθηκε για τη δυνατότητά του να αναπτύξει την καλλιέργειά του μέσα από τους συνεταιρισμούς, αν βέβαια οι τότε Κυβερνήσεις αποφάσιζαν να διαχωρίσουν το συνεταιριστικό κίνημα από τον κομματισμό, μέσα στον οποίο είχαν ρίξει κατά τη δεκαετία του ’80 τους συνεταιρισμούς.

Αυτό το τεράστιο έλλειμμα ενημέρωσης πληρώνει σήμερα ο Ηλείος αγρότης. Κι αυτό το τεράστιο έλλειμμα ενημέρωσης επιχειρεί να ακυρώσει η σημερινή Κυβέρνηση, προχωρώντας σε δομικές αλλαγές, όπως αυτή της ανάληψης από το υπουργείο της ευθύνης ενημέρωσης των αγροτών, αφού πολλές Νομαρχίες, όπως κι εκείνη της Ηλείας, δεν ανταποκρίθηκαν ούτε στοιχειωδώς στην υποχρέωσή τους αυτή.

4. Δεν ανέπτυξε τον τουρισμό, δηλ. τη βαριά βιομηχανία οικονομικής ανάπτυξης του νομού

Μιλώντας προ μηνών με ένα κορυφαίο στέλεχος της τουριστικής βιομηχανίας στην Ελλάδα, μου είπε επί λέξει: «Το μέλλον του ελληνικού τουρισμού βρίσκεται στη Δυτική Πελοπόννησο». Ωστόσο, στην Ηλεία όλα αυτά τα χρόνια δεν κάναμε ούτε τα στοιχειώδη, δηλαδή δεν εναρμονίσαμε την τουριστική μας δραστηριότητα με τις τάσεις της διεθνούς τουριστικής βιομηχανίας. Την ίδια ώρα η γειτονιά μας, δηλαδή η Αρκαδία, η Μεσσηνία και η Αχαΐα ανέπτυξαν, βοηθημένες κι από την Πολιτεία που στην περίπτωση της Ηλείας ήταν προκλητικά απούσα κι αδιάφορη, εναλλακτικό τουρισμό που απλώνεται σε πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το τρίμηνο του καλοκαιριού.

Ακόμα κι όταν ήλθαν κι επένδυσαν τεράστια κεφάλαια δυο από τα μεγαλύτερα ονόματα της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας στα παράλια της βόρειας και κεντρικής Ηλείας, ακόμα και τότε οι τότε κυβερνητικοί αξιωματούχοι της εποχής δεν ασχολήθηκαν με το μέγα θέμα της ποιοτικής τουριστικής ανάπτυξης της Ηλείας. Αδιαφόρησαν. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια. Κι οι ένοχοι, είναι γνωστοί.

5. Η Πολιτεία αδιαφόρησε για τα συστήματα ύδρευσης και άρδευσης

Η ύδρευση κι η άρδευση παρέμειναν στα επίπεδα της δεκαετίας του ’70. Στα περισσότερα χωριά της Ηλείας έφτανε νερό που δημιουργούσε προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό, γι’ αυτό και όσοι είχαν φύγει από τα χωριά τους κι έμεναν στα μεγάλα αστικά κέντρα, κυρίως δε στην Αθήνα, όταν επισκέπτονταν για λίγες ημέρες τα πατρογονικά τους χώματα προτιμούσαν (κι ως ένα βαθμό προτιμούν ακόμα) να προμηθεύονται εμφιαλωμένο νερό, παρά να ταλαιπωρούνται με τα πεπαλαιωμένα συστήματα ύδρευσης της Ηλείας. Η Νέα Διακυβέρνηση αποφάσισε και προωθεί συστηματικά την ύδρευση ολόκληρης της Ηλείας, στο μεν βόρειο τμήμα της από το Φράγμα Πηνειού, στο δε νότιο τμήμα της από τον Ερύμανθο.

Και στον τομέα της άρδευσης, τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα. Μόνο στην καλή θέληση των πολιτών, δηλαδή των αγροτών μπορούσε κανείς να υπολογίσει για να υπάρξει πραγματική άρδευση. Μόνο αν η γεώτρηση πετύχαινε, αν βρισκόταν το νερό, γινόταν η δουλειά. Τέτοια συστήματα μπορεί να ήταν ανεκτά πριν από τριάντα χρόνια, όχι όμως σήμερα, στην ανταγωνιστική Ευρώπη, στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία, στην αγροτιά νέων προδιαγραφών. Να μιλήσει κανείς για την πραγματική εγκατάλειψη του ΓΟΕΒ και των ΤΟΕΒ από την προηγούμενη Κυβέρνηση; Δεν είναι απαραίτητο, γιατί ο τοπικός τύπος κάθε τρεις και λίγο ξαναφέρνει στην επιφάνεια αυτή την αδιέξοδη κατάσταση. Ήταν τόσο δύσκολο σε μια εικοσαετία να δημιουργηθεί σύστημα ατομικών υδροληψιών ανά αγροτική καλλιέργεια, ώστε να μην διογκώνεται, και στη συνέχεια να εξαλειφθεί, ο «γόρδιος δεσμός» των χρεών των ΤΟΕΒ προς τον ΓΟΕΒ; Το πολιτικό πρόβλημα είναι ότι οι τότε απολογητές της ανεπάρκειας των Κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ εμφανίζονται σήμερα ως εισαγγελείς, κατηγορώντας τη Νέα Διακυβέρνηση γιατί δεν κατάφερε μέσα σε τρία χρόνια και με τα χάλια της οικονομίας που όλοι γνωρίζουμε, να αναστρέψει μια καθοδική πορεία πολλών ετών με πράσινη σφραγίδα. Δυστυχώς…

6. Η τοπική κοινωνία δεν κατάφερε να αναπτύξει εγκαίρως συστήματα βιολογικού καθαρισμού, απομπάζωσης και καθαρισμού των δασών της

Μια από τις μεγάλες ελλείψεις της περιοχής μας είναι το ότι στον 21^ο αιώνα, στα περισσότερα χωριά της Ηλείας ζουν και βασιλεύουν οι… βόθροι! Είναι ευθύνη κυρίως της Αυτοδιοίκησης, χωρίς να σημαίνει ότι η κεντρική Κυβέρνηση όλα αυτά τα χρόνια δεν έπρεπε να δώσει βάρος στον εκσυγχρονισμό αυτών των υποδομών, απολύτως απαραίτητων για να μιλάμε για ανάπτυξη. Από την άλλη μεριά, είναι πολύ εύκολο για τον καθένα να «πετροβολήσει» τους πολιτικούς. Αλλά είναι δύσκολο να μιλήσει και για τις ευθύνες των ίδιων των πολιτών. Καμία ανεπάρκεια πολιτικού δεν υποχρεώνει τον πολίτη να πετάξει μέσα στο δάσος τα μπάζα του. Κανένας αδιάφορος τοπικός άρχοντας δεν αναγκάζει τον πολίτη να πετάξει το τσιγάρο του, ή το πλαστικό μπουκάλι νερού από το παράθυρο του αυτοκινήτου του στον δρόμο, στο χωράφι του διπλανού, στη φύση. Η έλλειψη ενημέρωσης των Ηλείων αγροτών για τους τρόπους και τις νέες μεθόδους προστασίας των καλλιεργειών είχε ως αποτέλεσμα ο ηλειακός Κάμπος να δηλητηριάζεται από αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων, ο Κυλλήνιος Κόλπος να είναι μολυσμένος από την κατάληξη αυτής της μόλυνσης στα νερά του, και παρά ταύτα, οι καλλιέργειες να μην είναι πιο ανταγωνιστικές από όσο ήταν παλαιότερα. Μια σοβαρή και υπεύθυνη Πολιτεία οφείλει συστηματικά να ενημερώσει τους πολίτες της για τέτοια ζητήματα. Αλλά και μια διεκδικητική κοινωνία οφείλει να ζητεί και να αγωνίζεται για αυτά τα δικαιώματα των πολιτών της ,αντί να επαναπαύεται στην πρόσκαιρη ευδαιμονία των επιδοτήσεων…

7. Η περίθαλψη έμεινε σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο

Αυτό συνέβη κυρίως γιατί επικράτησαν μικροκομματικά κριτήρια κι όχι ενιαία άποψη για τη συνολική ικανοποίηση της περίθαλψης στο νομό. Είναι περιττό να επαναλάβουμε εδώ ότι ατυχείς χειρισμοί κι επικράτηση ακραίων τοπικιστικών αντιλήψεων έφεραν τις κοινωνίες του Πύργου και της Αμαλιάδας στα πρόθυρα της σύγκρουσης για τον τόπο που θα γινόταν το μεγάλο νοσοκομείο του νομού Ηλείας. Ακόμα και σήμερα έχουν αφήσει ένα έντονο αίσθημα αδικίας στους Αμαλιαδαίους, ενώ παράλληλα έχουν δημιουργήσει και λειτουργικά προβλήματα στην καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών περίθαλψης των Ηλείων. Αναρωτιέται κανείς: Είναι το νοσοκομείο Κρεστένων σήμερα ένα πραγματικό νοσοκομείο, ή απλώς ένα βελτιωμένο Κέντρο Υγείας; Προσωπικά πιστεύω ότι είναι το δεύτερο. Κι όμως, ενώ υπάρχουν τρία νοσοκομεία σε όλο το νομό, η υγειονομική περίθαλψη των Ηλείων είναι τουλάχιστον προβληματική. Αυτό συνέβη για έναν απλούστατο λόγο: Διότι δεν υπήρξε εξαρχής ένας συνολικός σχεδιασμός των αναγκών περίθαλψης. Όλα έγιναν στο πόδι, και με γνώμονα άλλα κριτήρια, όχι το βασικό των αναγκών που είχαν οι πολίτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και σήμερα η Αρχαία Ολυμπία δεν διαθέτει ασθενοφόρο!

8. Στον Πύργο και την Αμαλιάδα, δεν έχουν προβλεφθεί επαρκείς χώροι στάθμευσης

Το κυκλοφοριακό πρόβλημα ιδιαίτερα στον Πύργο θυμίζει, πλέον, μια ελληνική μεγαλούπολη. Η πεζοδρόμηση του κέντρου της πόλης σε συνδυασμό με την αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων που κινούνται στην πόλη έκανε το πρόβλημα ακόμα οξύτερο. Αντίστοιχα προβλήματα έχει και η πόλη της Αμαλιάδας. Κι ενώ θα περίμενε κανείς οι τοπικοί παράγοντες να αφήσουν τέτοια ζητήματα της καθημερινότητας του πολίτη έξω από τοπικές και κομματικές συγκρούσεις, είδαμε το ακριβώς αντίθετο: Τον πρώην Δήμαρχο του Πύργου να προσπαθεί τα τελευταία χρόνια να δημιουργήσει ένα επαρκές πάρκινγκ στο κέντρο της πόλης (κάτω από το Επαρχείο), και τους πάσης φύσεως αντιπάλους του να τον καταγγέλλουν και να τον λοιδορούν, χωρίς όμως να αντιπροτείνουν μια λύση κοινής αποδοχής. Άρνηση, χωρίς αντιπρόταση. Στείρα αντιπαράθεση για ένα θέμα που αγγίζει όλους τους κατοίκους της πόλης οι οποίοι διαθέτουν ιδιωτικό αυτοκίνητο. Δυστυχώς…

***

Στόχος μας όταν σχεδιάζουμε τη στρατηγική ανάπτυξης της Ηλείας πρέπει να είναι το τρίπτυχο Φύση και παράδοση, πολιτισμός, φιλική φιλοξενία. Κι αυτό θα προσπαθήσουμε να αναζητήσουμε στα επόμενα κεφάλαια, σε μια Πρόταση Διαλόγου με κάθε Ηλείο πολίτη που θέλει να δει τη γη του να αναπτύσσεται και τα παιδιά του να επιστρέφουν στα πατρογονικά χώματα.

Η Ηλεία σε αριθμούς

1. Εισαγωγή

2. Η Αγορά Εργασίας

3. Ο Τουρισμός

4. Η εκπαίδευση

5. Πίνακας

Εισαγωγή

Από το εκπληκτικό βιβλίο που εξέδωσε η Ομοσπονδία Εμπορικών Συλλόγων Ηλείας κι έχει τίτλο «Ταξιδεύοντας στην Ηλεία», παρατίθενται εδώ οι αριθμοί και τα στατιστικά στοιχεία που μπορούν να δώσουν στον αναγνώστη μια εικόνα «στα χαρτιά», όπως λέμε, για την κατάσταση και την κατάταξη του νομού. Η πραγματική εικόνα που ο καθένας μας μπορεί να αποκομίσει, βρίσκεται σε κάθε περιοχή, σε κάθε σημείο του νομού Ηλείας. Κι είναι ένα μείγμα εγκατάλειψης και κρυμμένων ευκαιριών. Όσοι πάψουμε να κλαυθμηρίζουμε για την πρώτη κι επιδοθούμε συστηματικά στο κυνήγι και την ανάδειξη των δεύτερων, βοηθούμε τον τόπο μας να κερδίσει το στοίχημα του αύριο:

Ο νομός Ηλείας συγκεντρώνει το 1,8% του πληθυσμού της χώρας. Τις δυο τελευταίες δεκαετίες η μεταβολή του πληθυσμού αυτού, παρουσιάζεται ως εξής: Το διάστημα 1981- 1991 αυξήθηκε κατά 11,9%, ποσοστό μεγαλύτερο από το 7,9% της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, όσο και από το 5,3% του συνόλου της Ελλάδας. Για την περίοδο 1991- 2001 παρατηρήθηκε αύξηση κατά 7,9%, έναντι του 4,7% της Περιφέρειας και του 6,9% της χώρας. Επίσης, από τους 22 δήμους της Ηλείας, η μεγαλύτερη αύξηση πληθυσμού παρατηρείται στη Φολόη (27,3%), στη Γαστούνη (23,2%), στο Τραγανό (21,2%), στην Αλιφείρα (20,8%) και στην Αμαλιάδα (20,7%).

Η συμμετοχή του νομού στο ΑΕΠ της χώρας διατηρείται σταθερή τα τελευταία χρόνια (στην περιοχή αναλογεί το 1,1% του ΑΕΠ). Στη γεωργία αναλογεί το 24% του προϊόντος του νομού κι εκεί παράγεται το 3,8% του συνολικού γεωργικού προϊόντος της χώρας. Ακόμη, η Ηλεία είναι η δεύτερη παραγωγός περιοχή πατάτας και τομάτας με 13,6% και 11,3% της παραγωγής της χώρας αντίστοιχα, η τέταρτη παραγωγός γάλακτος με 3,9%, η πέμπτη στην παραγωγή εσπεριδοειδών με 6%, η έκτη στην παραγωγή τυριού με 4% και η έβδομη στο ελαιόλαδο με 5,4% της συνολικής παραγωγής.

Η αγορά Εργασίας

Η δομή της αγοράς εργασίας του νομού παρουσίασε σημαντικές αλλαγές τα τελευταία τριάντα χρόνια. Το εργατικό δυναμικό αυξήθηκε τη περίοδο 1981-2001 κατά 15% (9.214 άτομα) ενώ ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε κατά 478,1% (9.806 άτομα) για την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Ο αριθμός των απασχολουμένων μειώθηκε κατά 1% (592 άτομα)

Τον μεγαλύτερο όγκο στο εργατικό δυναμικό κατέχει η ηλικιακή κατηγορία 30-44 ετών (39,7%). Τα αντίστοιχα ποσοστά για τους άντρες και τις γυναίκες είναι 38,9% και 42,2%. Το 67,5% του εργατικού δυναμικού του νομού αποτελείται από άνδρες και το 32,5% από γυναίκες. Οι άντρες κατέχουν το υψηλότερο ποσοστό σε όλες τις ηλικιακές κατηγορίες. Το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής οι άντρες το έχουν στην κατηγορία 65+ ετών (77,2%) ενώ οι γυναίκες στην κατηγορία 20-24 ετών (35,4%).

Η απασχόληση στους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας στο νομό Ηλείας χαρακτηρίζεται από τη σημαντική συμμετοχή του τριτογενή τομέα (40,9%) καθώς επίσης και του πρωτογενή τομέα (35,4%). Στη συνέχεια έρχεται ο δευτερογενής τομέας με ποσοστό 15,2%. Αναλυτικότερα, στον τριτογενή τομέα απασχολούνται 23.949 άτομα, στο δευτερογενή τομέα 8.902 άτομα και στον πρωτογενή τομέα 20.735 άτομα. Επίσης είναι σημαντικό το ποσοστό συμμετοχής του τριτογενή και του πρωτογενή τομέα του νομού στο σύνολο της Περιφέρειας (31,8% και 33,9% αντίστοιχα).

Το 38,9% των εργοδοτών απασχολείται στον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας «Εμπόριο, επισκευές» ενώ ακολουθεί ο κλάδος «Ξενοδοχεία- Εστιατόρια» με ποσοστό 14%.

Το 65% των αυτοαπασχολουμένων εργάζεται στον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας «γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα, δασοκομία» ενώ ακολουθεί ο κλάδος οικονομικής δραστηριότητας «κατασκευές» με ποσοστό 7,8%.

Το 13,1% των μισθωτών απασχολείται στον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας «δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση» ενώ ακολουθεί ο κλάδος «γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα, δασοκομία» με ποσοστό 12,9%.

Ο τουρισμός

Ο τουρισμός στην Ηλεία βρίσκεται σε σημαντική εξέλιξη κι εμφανίζει συνεχώς αυξητικές τάσεις, όπως και η ίδρυση νέων επιχειρήσεων και ξενοδοχείων στον συγκεκριμένο τομέα. Οι διανυκτερεύσεις του νομού αντιπροσωπεύουν το 34,5% του συνόλου των διανυκτερεύσεων της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Οι διανυκτερεύσεις αλλοδαπών του νομού αντιπροσωπεύουν το 50% του συνόλου των διανυκτερεύσεων αλλοδαπών της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Οι διανυκτερεύσεις ημεδαπών του νομού αντιπροσωπεύουν το 21,8% του συνόλου των διανυκτερεύσεων των ημεδαπών της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας.

Η εκπαίδευση

Το 45,5% του συνόλου του πληθυσμού άνω των 6 ετών είναι απόφοιτοι της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ ακολουθούν οι απόφοιτοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με ποσοστό 33,9%. Το ποσοστό των αναλφάβητων στο νομό Ηλείας (6%) υπερβαίνει τόσο το ποσοστό της Περιφέρειας (5,5%), όσο και της χώρας (4%). Η παραπάνω κατάταξη των εκπαιδευτικών επιπέδων παραμένει ίδια τόσο στους άνδρες (το 47,3% είναι οι απόφοιτοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, το 36,1% είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) όσο και στις γυναίκες (το 43,7% είναι οι απόφοιτες πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και το 33,3% είναι οι απόφοιτες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης).

Πίνακας

Κατάταξη της Ηλείας σε σχέση με τους 52 νομούς της χώρας

Κατά κεφαλή ΑΕΠ	50η στους 52
Κατά κεφαλή αποταμιευτικές καταθέσεις	50η στους 52
Δηλωθέν εισόδημα ανά φορολογούμενο	44η στους 52
Φόρος εισοδήματος ανά φορολογούμενο	42η στους 52
ΑΕΠ	19η στους 52
Φορολογούμενοι	22η στους 52
Δηλωθέν στην εφορία εισόδημα	23η στους 52
Φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων	26η στους 52
Αποταμιευτικές καταθέσεις	28η στους 52

Τα Μεγάλα Έργα θεμελιώνουν την Ανάπτυξη

1. Ιόνια Οδός
2. Αεροδρόμιο
3. Δυτικός Σιδηροδρομικός Άξων
4. Απορρύπανση Κυλλήνιου Κόλπου
5. Ύδρευση από τον Ερύμανθο
6. Φράγμα Πηνειού
7. Υδροηλεκτρικό Φράγμα στον Αλφειό
8. Υγειονομική Διαχείριση Απορριμμάτων


Ιόνια Οδός

Η ανυπαρξία ενός κλειστού αυτοκινητόδρομου ευρωπαϊκών προδιαγραφών αποτέλεσε καθοριστικό στοιχείο οικονομικής καχεξίας συνολικά της Δυτικής Πελοποννήσου και ειδικότερα της Ηλείας. Οι αρνητικές επιπτώσεις ήταν δυο κατηγοριών: Πρώτον, η περιοχή παρέμεινε τουριστικά υπανάπτυκτη, ακριβώς και λόγω της έλλειψης τέτοιου είδους υποδομών. Ο εγχώριος τουρισμός προς την Πελοπόννησο κατευθυνόταν κυρίως στα παράλια της Κορινθίας και της Αχαΐας, στα ορεινά της Αχαΐας και της Αρκαδίας και εντελώς περιστασιακά στη Λακωνία. Δεύτερον, το απαρχαιωμένο οδικό δίκτυο, που ξεκινούσε από την ανυπαρξία κλειστού αυτοκινητόδρομου κι έφτανε μέχρι τους αγροτικούς δρόμους εκτίναξε στα ύψη τα τροχαία δυστυχήματα. Η Ελλάδα το 2005 βρισκόταν στην 3η θέση μεταξύ των 25 κρατών- μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα τροχαία ατυχήματα. Η εθνική οδός με τα περισσότερα ατυχήματα είναι η Κορίνθου- Πατρών, όπου το 2005 τα τροχαία αυξήθηκαν κατά 155% έναντι του 2004.

Ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γιώργος Σουφλιάς εξήγγειλε ότι το έργο του κλειστού αυτοκινητόδρομου Κορίνθου- Πάτρας- Πύργου- Τσακώνας υλοποιείται με τη μέθοδο της σύμβασης παραχώρησης. Ο κ. Σουφλιάς, εξαγγέλλοντας το έργο μαμούθ έλεγε (26 Ιουνίου 2006): «…το Μάρτιο 2004 δεν παραλάβαμε τίποτα εκτός από την προεπιλογή των ομίλων. Καμία απολύτως μελέτη. Όλες οι μελέτες οδοποιίας, περιβαλλοντικές, γεωλογικές κλπ έγιναν τα 2 τελευταία χρόνια 2004- 2006». Την εξαγγελία Σουφλιά χαιρέτισε το ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας, ως ένα έργο που αλλάζει το οικονομικό περιβάλλον της περιοχής μας και της δίνει πρωτόγνωρες αναπτυξιακές προοπτικές. Πέρα από τα γνωστά χαρακτηριστικά της, δημιουργεί και παράπλευρες ωφέλειες, όπως την ευρεία παράκαμψη του Πύργου.

***

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου αποδεικνύουν τη σπουδαιότητά του. Ο δρόμος Κόρινθος- Πάτρα- Πύργος- Τσακώνα περιλαμβάνει την κατασκευή νέων τμημάτων συνολικού μήκους 283,7 χλμ, καθώς και τη βελτίωση υφιστάμενων τμημάτων μήκους 81,7 χλμ. Συνολικά θα κατασκευαστούν: Στα 120 χλμ της διαδρομής Κόρινθος- Πάτρα, τρεις λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση με διαχωριστικό διάζωμα. Στα 163,7 χλμ της διαδρομής Πάτρα- Πύργος- Αλφειός- Τσακώνα δυο λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, μια λωρίδα έκτακτης ανάγκης και διαχωριστικό διάζωμα. Επίσης θα κατασκευαστούν 31 νέοι πλήρεις ανισόπεδοι κόμβοι, πολλές ανισόπεδες διαβάσεις και παράπλευρες οδοί. Ειδικά στο τμήμα Πάτρα- Πύργος- Αλφειός θα κατασκευαστούν 35 γέφυρες άνω των 20 μέτρων, 10 νέοι ανισόπεδοι κόμβοι, 57 ανισόπεδες διαβάσεις και σήραγγες μήκους 820 μέτρων.

***

Απόδειξη έλλειψης ωριμότητας για τα μεγάλα έργα πολλών αιρετών εκπροσώπων της ηλειακής κοινωνίας ήταν η συνεδρίαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου τον Φεβρουάριο του 2006 με μοναδικό θέμα τη μελέτη των περιβαλλοντικών όρων για την Ιόνια Οδό. Αντ’ αυτού, όμως, η συνεδρίαση αναλώθηκε σε μια προσπάθεια συμβιβασμών για την ακριβή χάραξη, καθώς αρκετοί επεδίωκαν να μη δημιουργηθεί ένταση με τους δημότες κι όχι να συζητήσουν το μείζον ζήτημα των περιβαλλοντικών όρων. Με άλλα λόγια οι προτάσεις για νέα χάραξη στην πλειοψηφία τους είτε απέβλεπαν σε προσωπικά οφέλη δημοτών είτε κυριαρχούνταν από προχειρότητα. Από αυτό αποδεικνύεται ότι οι περισσότεροι φορείς της Αυτοδιοίκησης δεν είχαν ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για την αναγκαιότητα της Ιόνιας Οδού και τις επιπτώσεις που αυτή θα έχει σε κάθε περιοχή. Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση έπρεπε αυτή την εισήγηση να την έχει συζητήσει εκτενώς με τους κατοίκους κάθε περιοχής και να την εισηγείται στο όνομά τους, κι όχι ερήμην τους, όπως έκανε. Σημειώνεται εδώ ότι το Τεχνικό Επιμελητήριο είχε ζητήσει τη συνεδρίαση για περιβαλλοντικούς όρους οκτώ μήνες πριν γίνει η συνεδρίαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου, δηλαδή από τις 3 Ιουνίου 2005.

***

Κι όμως, η αλήθεια είναι ότι όπου χρειάστηκε, έγιναν μετατροπές της μελέτης. Ιδού ένα παράδειγμα: Ο πρώην Δήμαρχος Πύργου Γαβρίλης Λιατσής με τον τότε Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Κώστα Νικολούτσο επισκέφθηκαν τον Γ. Σουφλιά και εξήγησαν γιατί η χάραξη πρέπει να παρακάμπτει τους οικισμούς Αγίου Γεωργίου, Λαμπετίου και Κολιρίου. Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ δέχτηκε τα επιχειρήματά τους και συναίνεσε στη νέα χάραξη, παρά το αυξημένο κόστος. Αυτό σημαίνει ότι αν υπάρχει μια δικαιολογημένη αντίρρηση, η Πολιτεία αμέσως διορθώνει την αρχική της απόφαση.

Αεροδρόμιο

Στο επίσης πολύ σημαντικό ζήτημα της λειτουργίας αεροδρομίου στην Ηλεία, είναι χρήσιμο να ξεκαθαρίσουμε μερικά πράγματα εξαρχής: θεωρώ πως η δυτική Πελοπόννησος δεν μπορεί να εξυπηρετείται με περισσότερα του ενός πολιτικά αεροδρόμια. Η Πάτρα θα απέχει από την Αθήνα λιγότερο από δυο ώρες μόλις κατασκευαστεί ο κλειστός αυτοκινητόδρομος, δηλαδή περίπου όσο απέχει σήμερα η Λιβαδειά. Συνεπώς η πραγματική επιλογή που υπάρχει σήμερα είναι αν θα καλύψει αυτή την ανάγκη το αεροδρόμιο του Αράξου, ή αν θα είναι τελικά το αεροδρόμιο της Ανδραβίδας που θα παίξει το ρόλο του πολιτικού αεροδρομίου της Δυτικής Πελοποννήσου. Προσωπικά πιστεύω ότι η Ανδραβίδα έχει πολύ περισσότερα πλεονεκτήματα: Πρώτον, βρίσκεται πολύ κοντύτερα στη χάραξη του νέου κλειστού αυτοκινητόδρομου, συνεπώς ο χρόνος που θα κάνει κάποιος από το αεροδρόμιο της Ανδραβίδας μέχρι, λ.χ. την Πάτρα, θα είναι μικρότερος από το χρόνο που θέλει από τον Άραξο να βγει οδικά στον νέο κλειστό αυτοκινητόδρομο κι από εκεί να πάει στον προορισμό του. Δεύτερον, γιατί ενώ η Ανδραβίδα είναι οδικά κοντύτερα στην Πάτρα από τον Άραξο, ταυτόχρονα θα μπορεί να εξυπηρετεί με μικρότερη απόσταση τους επιβάτες με προορισμό μέχρι την Κυπαρισσία και τα Φιλιατρά. Πάντως, απαραίτητη προϋπόθεση για να πετύχουμε αυτό τον στόχο είναι να πείσουμε για την ορθότητά του και τους Αχαιούς. Με τη σύγκρουση δεν βγαίνει τίποτα και στην ενδελέχειά της θα κάνει και τις δυο περιοχές, Αχαΐα και Ηλεία να είναι χαμένες. Αντί της σύγκρουσης, είναι πολύ καλύτερη η συνεννόηση και οι αμοιβαίες παραχωρήσεις.

***

Στόχος του παρόντος κειμένου δεν είναι, βέβαια, να λύσει το πρόβλημα του χάρτη αεροδρομίων της Ελλάδας. Ωστόσο, θα πρότεινα στους γείτονες Αχαιούς να αποφασίσουν και να διεκδικήσουν ένα αεροδρόμιο διεθνών προδιαγραφών στην περιοχή έξω από το Αίγιο (αρκετά μακριά από την πόλη), ώστε τα αεροσκάφη πολλών εταιριών να το χρησιμοποιούν αντί του «Ελευθέριος Βενιζέλος». Αυτό προϋποθέτει συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων στην κατασκευή του (Συμπράξεις Δημοσίου- Ιδιωτικού Τομέα) και φυσικά φθηνά τέλη στάθμευσης για τα αεροσκάφη. Οι πολλές και αναπτυσσόμενες αεροπορικές εταιρίες «χαμηλού κόστους» θα είναι οι πρώτοι πελάτες ενός τέτοιου αεροδρομίου που θα αιμοδοτήσουν τον πρώτο καιρό της λειτουργίας του και θα αποτελέσουν πιλότο για προσέλκυση κι άλλων εταιριών. Σε ένα τέτοιο πλάνο, νομίζω ότι οι Ηλείοι μπορούμε να συμπαρασταθούμε στους Αχαιούς, κι έτσι οι τελευταίοι να στηρίξουν τη λειτουργία του Πολιτικού Αεροδρομίου της Ανδραβίδας ως ενός μικρού αεροδρομίου που θα εξυπηρετεί ολόκληρη τη Δυτική Πελοπόννησο.

Δυτικός Σιδηροδρομικός Άξων

Η απουσία σιδηροδρομικού δικτύου επέφερε τόσες και τέτοιες αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη της Ηλείας, όσες περίπου επέφερε και η έλλειψη της Ιόνιας Οδού. Αντί ακριβώς αυτό να είναι η αιχμή των διεκδικήσεων, δυστυχώς οι περισσότεροι μιλούν σαν να απευθύνονται σε πολίτες δίχως μνήμη. Ο ίδιος ο Χ. Καφύρας ως υποψήφιος Νομάρχης (εφημερίδες 2-7-2006) ξεχνά ότι επί 20 χρόνια το κόμμα του κυβέρνησε τον τόπο και δεν έκανε απολύτως τίποτα για το σιδηροδρομικό δίκτυο, ξεχνά ότι ο ίδιος και η παράταξη που διοικούσε τη Νομαρχία δεν κατάφερε να πείσει τους τότε κυβερνώντες να ενδιαφερθούν, και ισχυρίζεται: «… εμείς δεν θα εγκαταλείψουμε το σιδηρόδρομο στην Ηλεία…». Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Κουτσούκος (εφημερίδες 13-1-2006) διαμαρτύρεται για την «υποβάθμιση» των σταθμών στα Κρέστενα, τη Γαστούνη και την Ανδραβίδα κι όχι για τα χάλια του δικτύου, που θυμίζει χώρα της υπανάπτυκτης Αφρικής. Κατηγορεί, μάλιστα την Κυβέρνηση Καραμανλή (κι όχι τις κυβερνήσεις του δικού του κόμματος που επί 20 χρόνια δεν έκαναν τίποτα απολύτως) ότι έχει «…συνειδητές επιλογές απαξίωσης του σιδηρόδρομου ως μέσου εξυπηρέτησης των πολιτών…»! Με τέτοιες επιλογές πολιτικού λόγου, όμως, αμβλύνεται η αξιοπιστία της πολιτικής κι ενισχύεται η πολιτική απάθεια.

***

Ποιος ξεκίνησε την πίεση; Κανείς Ηλείος! Μόνο το Επιμελητήριο Μεσσηνίας, που (21-1-2006) ζήτησε από όλους τους θεσμικούς φορείς της Δυτικής Ελλάδας να υποστηρίξουν το αίτημα για εκκίνηση του Δυτικού Σιδηροδρομικού Άξονα Καλαμάτα- Πύργος- Πάτρα- Ηγουμενίτσα. Αφορμή για την κινητοποίηση του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας ήταν η Σύνοδος των Υπουργών Μεταφορών στις 27 Ιανουαρίου 2006 υπό την προεδρία του Έλληνα Υπουργού Μιχάλη Λιάπη.

***

Γιατί χρειαζόμαστε άμεσα τον Δυτικό Σιδηροδρομικό Άξονα (αλλά και την αναβάθμιση των λιμανιών και του αεροδρομίου της Ανδραβίδας), παράλληλα με την Ιόνια Οδό; Διότι το μυστικό σήμερα για την απογείωση μιας περιοχής όπως η Ηλεία είναι η τουριστική ανάπτυξη που χωρίς τέτοιες υποδομές δεν νοείται, αλλά και οι συνδυασμένες μεταφορές, όχι η αποσπασματική δημιουργία υποδομών.

Απορρύπανση Κυλλήνιου Κόλπου

Αξιοσημείωτη είναι η πρόταση για τεχνητό υγροβιότοπο δίπλα στο αντλιοστάσιο Β1, με σκοπό να συγκεντρώνεται κυρίως η λάσπη που μεταφέρεται από τα νερά στραγγίσεων και ρυπαίνει σημαντικά τη θάλασσα (Πρωινή 19-9-2005) Το έργο είναι σχετικά φθηνό και απλό στη λειτουργία. Πρόκειται ουσιαστικά για δυο λεκάνες, μια μικρότερη τσιμεντένια λεκάνη καθίζησης, και μια πολύ μεγαλύτερη χωμάτινη λεκάνη. Στόχος είναι το νερό να οδηγείται σε αυτοκατανάλωση. Στην μικρότερη συλλέγεται το νερό, κατακάθεται η λάσπη και με κατάλληλες μεθόδους αφαιρείται, ενώ μέσα από την υπερχείλιση το νερό παροχετεύεται στη μεγαλύτερη, όπου είτε εξατμίζεται είτε βοηθάει στην ανάπτυξη υδρόφιλων φυτικών ειδών.

Το βασικό, όμως, είναι η ενημέρωση του πολίτη, ώστε με τη συμπεριφορά του να μην ρυπαίνει τον Κόλπο της Κυλλήνης. Αυτά θα τα δούμε στο επόμενο κεφάλαιο, όταν μιλήσουμε αναλυτικά για τον ηλειακό Κάμπο.

Ύδρευση από τον Ερύμανθο

Μερικά πράγματα ίσως σήμερα μας φαίνονται αυτονόητα, κι η αναγκαιότητα ύδρευσης της Ηλείας είναι ένα από αυτά. Ωστόσο, η χαμένη περίοδος 1980- 2004 μας άφησε πολύ πίσω. Θα μπορούσαμε σήμερα, αν εκείνη την εποχή η πολιτική εξουσία φερόταν με λιγότερη περιφρόνηση στην Ηλεία, να έχουμε ήδη καθαρό πόσιμο νερό σε όλο το νομό και να μην αγωνιούμε για το πότε θα πραγματοποιηθεί άλλο ένα έργο υποδομής, ανάμεσα στα τόσα άλλα που μας λείπουν και που έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και χρόνια.

Η εκτέλεση του έργου «Ύδρευση Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Ηλείας: Μελέτη και κατασκευή διυλιστηρίου στον Ερύμανθο ποταμό» θα γίνει όπως ακριβώς αναφέρεται στην προκήρυξη: με το σύστημα «μελέτη- κατασκευή». Παρά το γεγονός ότι ήδη εντοπίστηκαν αρχαιολογικά ευρήματα, το έργο προχωρεί με τους γρηγορότερους δυνατούς ρυθμούς. Οι δεσμεύσεις της Κυβέρνησης Καραμανλή για ανάπτυξη των υποδομών γίνεται πράξη. Κι αυτό το βλέπει κάθε πολίτης, όπου κι αν ανήκει.

Φράγμα Πηνειού

Τον Ιανουάριο του 2006 ο τότε Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας Παναγιώτης Καββαδάς επισκέφθηκε το Φράγμα του Πηνειού κι εξήγγειλε την κατασκευή του εργοστασίου του διυλιστηρίου με τη φράση «στόχος μας είναι όλη η Ηλεία να πιει νερό, η μισή από το Φράγμα του Πηνειού κι η άλλη μισή από τον Ερύμανθο».

Την επόμενη μέρα (5 Ιανουαρίου 2006) η εφημερίδα «Πατρίς» έγραφε: «…Το διυλιστήριο του φράγματος του Πηνειού αποτελεί για τους κατοίκους του Κάμπου όνειρο δεκαετιών. Πριν από αρκετά χρόνια, όταν τελικά οι αναλύσεις έδειξαν ότι το νερό του Φράγματος του Πηνειού μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην υδροδότηση ολόκληρου του Κάμπου, όλοι έλπιζαν αλλά κανείς δεν περίμενε να γίνει αυτό το έργο». Η κυβέρνηση Καραμανλή, όμως, πιστή στις εξαγγελίες της για αναβάθμιση της ξεχασμένης κι αγνοημένης περιφέρειας, προχωρεί με σταθερά βήματα στην υλοποίηση κι αυτού του μεγάλου έργου, που έπρεπε να έχει γίνει πολύ νωρίτερα.
Ο έλεγχος της Λίμνης Πηνειού θα γίνεται με δίκτυο τηλεματικής.

Υδροηλεκτρικό Φράγμα στον Αλφειό

Ο σχετικός διεθνής διαγωνισμός ύψους 14,5 εκατ. Ευρώ απέβη άκαρπος στα μέσα του 2006, ενώ γύρω από το έργο παρατηρείται μεγάλη σύγκρουση συμφερόντων περί την ΥΔΡΗΛ ΑΕ, που αν μη τι άλλο, δεν διευκολύνει την πρόοδό του.

Πάντως, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το αρδευτικό δίκτυο του νομού είναι σε άθλια κατάσταση. Στις 8 Ιουνίου 2006, οι τοπικές εφημερίδες φιλοξενούσαν δηλώσεις του αντινομάρχη κ. Μπουγά και του διευθυντή της Υπηρεσίας Εγγείων Βελτιώσεων της Νομαρχίας κ. Χριστοδουλόπουλου για την κατάσταση του αρδευτικού δικτύου του νομού. Διαβάζω από την «Πρώτη», ότι η κατάσταση ήταν απογοητευτική (απλήρωτοι εργαζόμενοι, κατεστραμμένο δίκτυο, οφειλές ύψους 1,5 εκατομμυρίων ευρώ κλπ). Αν και δεν διάβασα δηλώσεις για το ποιοι ευθύνονται για αυτή την κατάσταση, νομίζω ότι κανείς μας δεν αμφιβάλλει…

Υγειονομική Διαχείριση Απορριμμάτων

Είναι κοινή πεποίθηση στην κοινή γνώμη της Ηλείας ότι η αδυναμία μας να οριοθετήσουμε μια περιοχή για τη διαχείριση των απορριμμάτων μας συνιστά μια αποτυχία της Αυτοδιοίκησης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρξαν πρωτοπόροι Δήμαρχοι που πάσχισαν να προωθήσουν αυτό το φλέγον ζήτημα. Σε κλίμακα νομού, όμως, η Αυτοδιοίκηση δεν κατάφερε να συνεννοηθεί και να πείσει την τοπική κοινωνία για την ανάγκη ανεύρεσης ενός τέτοιου χώρου. Την ίδια ώρα, στη γειτονική Αχαΐα οι εκεί εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας όχι μόνο συμφώνησαν και ξεκίνησαν τις διαδικασίες για τη δημιουργία τέταρτου ΧΥΤΑ στο νομό αυτό, αλλά πέτυχαν και τη χρηματοδότησή του σε μεγάλο ποσοστό από τα ταμεία των Βρυξελλών. Παρόμοια συμφωνία κατάφερε να πετύχει και η Αιτωλοακαρνανία. Εμείς, δυστυχώς όχι ακόμα…

Τι σημαίνει αυτή η αδυναμία των Ηλείων; Αυτό που επίσης γνωρίζουμε όλοι: Ότι δυστυχώς στο καταπληκτικό φυσικό περιβάλλον της Ηλείας φυτρώνουν σαν μανιτάρια ανεξέλεγκτες χωματερές κι εστίες μόλυνσης. Μάλιστα, όπως αποκάλυψε ο συνάδελφος Μάκης Νοδάρος στην Πρώτη, οι παράνομες χωματερές της Ηλείας έφτασαν μέχρι την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης…

Η πρωτοβουλία των πρώην Δημάρχων Γαστούνης Κώστα Λούρμπα και Βαρθολομιού Στέφανου Αδαού για την ενεργειακή διαχείριση απορριμμάτων αποτελεί φωτεινό παράδειγμα πολιτικού θάρρους και μίμησης για της Αυτοδιοίκηση όλου του νομού, τοπική και νομαρχιακή. Ο «Στρεμμενός» δείχνει το δρόμο.

Ωστόσο, υπάρχει ένα μεγάλο οικονομικό όπλο που μας παραχωρεί η Νέα Διακυβέρνηση, το οποίο ακόμα δεν έχουμε χρησιμοποιήσει και το οποίο θα μπορούσε να αποδειχθεί καταλυτικό στο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων: Πρόκειται για τις Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) που μπορούν και πιο γρήγορα να ολοκληρώσουν το έργο, και πιο αποτελεσματικά. Ο πάντα ενημερωμένος και γνώστης των θεμάτων Ηλίας Φροντιστής έγραφε στην εφημερίδα «Πατρίς» (8-2-2006) για τη δυνατότητα ιδιωτικών επενδύσεων στη διαχείριση των απορριμμάτων. Ας το δοκιμάσουμε. Ας μιμηθούμε κάποτε πετυχημένες συνταγές άλλων.

Μπαίνουν μπροστά οι απαραίτητες υποδομές

1. Οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο
- Παραποτάμιος Αλφειού
- Δρόμος Τρίπολης- Αρχαίας Ολυμπίας
- Σιδηροδρομική γραμμή Καβάσιλα- Κυλλήνη
- Σιδηροδρομική Γραμμή Πύργος- Κατάκολο
- Σιδηροδρομικός Σταθμός Αμαλιάδας
2. Εναλλακτικές μορφές ενέργειας
- Φυσικό Αέριο
- Αιολική ενέργεια
- Φωτοβολταϊκά Πάρκα, βιοκαύσιμα
3. Από τον Οικιστικό Έλεγχο, στην Οικιστική Οργάνωση
4. Αξιοποίηση του φυσικού πλούτου
- Ποτάμια
- Δάση
5. Κίνημα ανακύκλωσης


Οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο

Για την αναγκαιότητα κατασκευής του κλειστού αυτοκινητόδρομου κάνουμε λόγο σε άλλο κεφάλαιο, για τα μεγάλα έργα που έχει ανάγκη ο νομός μας. Εδώ αρκεί να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στο ότι το μεγάλο, και εν πολλοίς ανομολόγητο πρόβλημα είναι πλέον η συντήρηση του επαρχιακού οδικού δικτύου. Κύριες αιτίες είναι η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των φορέων που εμπλέκονται, το απαρχαιωμένο νομικό πλαίσιο για τις αρμοδιότητες κάθε φορέα και, φυσικά, οι ανεπαρκείς πόροι. Τα σημαντικότερα έργα υποδομών στο επαρχιακό δίκτυο της Ηλείας (δεν μιλάμε εδώ για αγροτική οδοποιία) είναι τα εξής:

- ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΟΣ ΑΛΦΕΙΟΥ: Ο δρόμος δίνει αναπτυξιακή προοπτική σε όλη την επαρχία Ολυμπίας. Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, ευθύνη της οποίας είναι η ολοκλήρωση του έργου, προχώρησε μετά το καλοκαίρι του 2006 στην δημοπράτηση του τελευταίου τμήματος. Σε αυτό το σημείο, επειδή δεν πρέπει να ξεχνούμε το παρελθόν μας, ούτε όσους πάσχισαν σε δύσκολους καιρούς για να βρούμε ό,τι βρήκαμε, είναι χρέος τιμής για όλους εμάς, να τιμήσουμε τον εμπνευστή του παραποτάμιου δρόμου, αείμνηστο πρώην πρόεδρο του Σέκουλα Παναγιώτη Αντωνόπουλο δίνοντας το όνομά του σε μεγάλο τμήμα του δρόμου. Ο πρώην Νομάρχης Τάκης Δημητρουλόπουλος είχε πει (Πατρίς 4-2-2006) ότι μέχρι το τέλος του 2006 θα έχει παραδοθεί στους κατοίκους ο Παραποτάμιος προς χρήση. Η μικρή καθυστέρηση δεν βλάπτει, ακριβώς επειδή είναι μικρή. Ωστόσο, πρέπει να προηγηθούν εργασίες διαπλάτυνσης κι εκτεταμένη κατασκευή τάφρων για ομαλή απορροή των όμβριων υδάτων,

- ΔΡΟΜΟΣ ΤΡΙΠΟΛΗΣ- ΑΡΧΑΙΑΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ: Έχει ήδη ξεκινήσει από την προηγούμενη Κυβέρνηση αν και καρκινοβατεί επί 20ετία, για να λέμε και τα θετικά. Είχε προηγηθεί σκέψη για σύνδεση με την Βυτίνα, αλλά απορρίφθηκε. Στη λογική αυτή, της σύνδεσης με Βυτίνα, απόμενε η παράκαμψη Λαγκαδίων, το τμήμα Λούβρο- Τριποταμιά- Κόμβος Ηραίας, και η παράκαμψη Σταυροδρομίου με τα δυο τελευταία να μην έχουν γίνει ούτε οι μελέτες. Τώρα, μετά από ωριμότερη (ελπίζω…) σκέψη, επελέγη η λύση σύνδεσης με Τρίπολη, καθώς το «λόμπι» Αρκάδων πολιτικών αντιδρά στην παράκαμψη Λαγκαδίων. Έτσι, η Ολυμπία θα απέχει λιγότερο από τρεις ώρες από την Αθήνα, καθώς ο δρόμος θα ακολουθεί τη διαδρομή Ολυμπία, Λιναριά, Λούβρο, Άσπρα Σπίτια, Νέα Γέφυρα Αλφειού, Σέκουλα, Καρύταινα, Μεγαλόπολη, Τρίπολη. Τι χρειάζεται να κάνουμε τώρα; Απλά, να πιέσουμε όσο και όπως μπορούμε την εξουσία να βάλει το δρόμο μέσα στις προτεραιότητές της. Ήδη η Κυβέρνηση Καραμανλή βγάζει όλη την Ηλεία από την απομόνωση, προωθώντας την κατασκευή κλειστών αυτοκινητοδρόμων, κάνοντας το λιμάνι του Κατακόλου εθνικής σημασίας και λειτουργώντας το αεροδρόμιο της Ανδραβίδας και ως πολιτικό. Ας ασκήσουμε μια πίεση και για το δρόμο που θα φέρνει οδικά τη γενέθλια γη της Ολυμπιακής Ιδέας κοντύτερα στην ελληνική πρωτεύουσα.

- ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ ΚΑΒΑΣΙΛΑ- ΚΥΛΛΗΝΗ: Η γραμμή είχε καταργηθεί και δεν έχει λειτουργήσει τα τελευταία 20 χρόνια λόγω της τότε ανάπτυξης οδικών μέσων μεταφοράς. Η υποδομή της συγκεκριμένης γραμμής είναι από το 1890. Ο ΟΣΕ προτίθεται να εντάξει τη γραμμή στο σχεδιασμό του Δυτικού Σιδηροδρομικού Άξονα. Όπως είπαμε, όμως, πολλές φορές, η Νέα Δημοκρατία παρέλαβε μια Ηλεία εντελώς παρατημένη στην τύχη της και, όπως είναι φυσικό, όλα δεν μπορούν να γίνουν μέσα σε τρία- τέσσερα χρόνια.

- ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ ΠΥΡΓΟΥ- ΚΑΤΑΚΟΛΟΥ: Έχουν αρχίσει οι εργασίες και η γραμμή επρόκειτο να λειτουργήσει το καλοκαίρι του 2006, αλλά τελικά φαίνεται ότι θα λειτουργήσει ένα χρόνο αργότερα.

- ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΜΑΛΙΑΔΑΣ: Κρίμα που ο επανεκλεγείς δήμαρχος Αμαλιάδας κ. Γιάννης Λυμπέρης διαμαρτύρεται για την κατάργηση της 2ης βάρδιας. Αυτό είναι το κύριο πρόβλημα του Σιδηροδρομικού Σταθμού Αμαλιάδας, ή μήπως ότι πρέπει το συντομότερο να υλοποιηθεί ο Δυτικός Σιδηροδρομικός Άξονας; Αν γίνει το τελευταίο, τότε και μόνον τότε θα έχει νόημα η διαμαρτυρία για τη 2η βάρδια.

Εναλλακτικές μορφές ενέργειας

- Φυσικό Αέριο: Άλλος ένας τομέας, που η Νέα Δημοκρατία το 2004 βρήκε σε εμβρυακή κατάσταση. Η κυβέρνηση έσπευσε μέσα στην πρώτη τετραετία να σχεδιάσει την επέκταση του φυσικού αερίου μέχρι την Πάτρα, ενώ ο Υπουργός Ανάπτυξης Δημήτρης Σιούφας διαβεβαίωσε ότι ξεκίνησαν οι σχετικές μελέτες για περαιτέρω επέκτασή του στην Ηλεία. Ήδη κατασκευάζεται αγωγός υψηλής πίεσης από την Αθήνα προς την Κόρινθο με σκοπό από εκεί να διανέμεται στην Πελοπόννησο ώστε να λύσει το ενεργειακό της πρόβλημα. Αν και είναι περιττό, χρειάζεται να επισημάνω ότι η χρήση φυσικού αερίου θα συμβάλει αποφασιστικά στην προστασία του Περιβάλλοντος, στην προσέλκυση επενδύσεων στον τουρισμό και στη μείωση του κόστους παραγωγής ακόμα και αγροτικών προϊόντων (π.χ. στα θερμοκήπια) κλπ. Ο αγώνας που γίνεται ώστε το φυσικό αέριο να φτάσει με΄χρι τη Μεγαλόπολη, ώστε η εκεί μονάδα της ΔΕΗ να μην καίει λιγνίτη και δηλητηριάζει την ατμόσφαιρα και τους ανθρώπους, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα για τη χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας κατά τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα. Αν σκεπτόμαστε την Ηλεία με τα δεδομένα του σήμερα, το φυσικό αέριο είναι μεν χρήσιμο, αλλά όχι και απαραίτητο. Χρειάζεται, όμως, να σκεπτόμαστε την Ηλεία με τα δεδομένα του Αύριο: Ως ισότιμο μέλος της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, που μπορεί να λειτουργήσει Διαμετακομιστικό Κέντρο διεθνούς εμβέλειας (στην Κυλλήνη, ως υποβοηθητικό της Πάτρας) και χρειάζεται όσο ποτέ άλλοτε φθηνή ενέργεια, η χρήση της οποίας να μην επιβαρύνει, αλλά αντίθετα να προστατεύει το Περιβάλλον.

- Αιολική ενέργεια: Είναι μια από τις σημαντικότερες προσπάθειες προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και φθηνότερης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι ευρέως διαδεδομένη και η σημερινή ελληνική κυβέρνηση υποστηρίζει ενεργά την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων για την αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας. Η σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία ζητεί από τα κράτη- μέλη να θέσουν στόχους ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας μέχρι το 2010. Δηλαδή δεν μιλάμε για κάτι το οποίο παραπέμπεται στο απώτερο μέλλον. Ο Υπουργός Ανάπτυξης Δημήτρης Σιούφας έχει καλέσει τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν προτάσεις που αφορούν στην ενίσχυση επιχειρήσεων για τον προσδιορισμό της αξιοπιστίας και της απόδοσης ενεργειακού εξοπλισμού και ενεργειακών προϊόντων στο πλαίσιο του Γ! ΚΠΣ, χρηματοδοτώντας κάθε επένδυση που θα επιλεγεί σε ποσοστό 70%. Ειδικότερα για την Ηλεία, το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) διαπιστώνει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα: Μπορεί η περιοχή μας να έχει «υποδεέστερο αιολικό δυναμικό» σε σύγκριση με άλλες, ωστόσο διαθέτει σύμφωνα με την ίδια μελέτη «ισχυρό ηλεκτρικό δίκτυο μεταφοράς, που σε συνδυασμό με την ύπαρξη ανεμωδών νησίδων (λόφοι, υψώματα κλπ) με σχετικά εύκολη πρόσβαση, την καθιστούν ενδιαφέρουσα για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων». Η εκτίμηση των ειδικών είναι ότι στην επόμενη πενταετία θα αναπτυχθεί σημαντικά η αιολική ενέργεια στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Ωστόσο, και σε αυτό το θέμα χρειάζεται έγκαιρη ενημέρωση των πολιτών, ώστε να εκλείψουν φαινόμενα αντίθεσης στους συλλέκτες αιολικής ενέργειας, με επιχειρήματα όπως αυτά των κεραιών κινητής τηλεφωνίας. Η άγνοια είναι κακός σύμβουλος.

- Φωτοβολταϊκά Πάρκα, βιοκαύσιμα κλπ: Δυστυχώς στην περιοχή μας τέτοιες λύσεις, που απεδείχθησαν σωτήριες όπου εφαρμόστηκαν, δεν έχουν συζητηθεί καθόλου. Ο Ηλείος πολίτης δεν γνωρίζει τι οφέλη θα έχει αν εγκαταστήσει ένα μικρό φωτοβολταϊκό στο σπίτι του. Κανείς δεν του εξήγησε ότι, αν ο παραδοσιακός ηλιακός θερμοσίφωνας του χρησίμευσε μια φορά, το φωτοβολταϊκό τον ωφελεί δεκαπλάσια, όπως συμβαίνει με μια μικρή ανεμογεννήτρια, ή έναν μεταλλάκτη γήινης θερμότητας. Από την άλλη, το άκαμπτο κράτος που μας κληροδότησε το ΠΑΣΟΚ, όχι μόνο δεν διευκολύνει όποιον θελήσει να κάνει τέτοιες εγκαταστάσεις, αλλά αντίθετα με τη γραφειοκρατία τον αποθαρρύνει. Κι όμως, στη χώρα με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια, αυτές οι λύσεις είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστες! Είναι μεγάλη η ευθύνη της Αυτοδιοίκησης, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας, να ενημερώσει τους Ηλείους πολίτες και να τους ευαισθητοποιήσει, καλώντας ειδικούς και διοργανώνοντας ειδικές εκδηλώσεις ενημέρωσης. Παράλληλα, πρέπει να ανοίξουν οι πόρτες στους επενδυτές για δημιουργία φωτοβολταϊκών Πάρκων στην ηλειακή γη. Φθηνή, φιλική στο Περιβάλλον και συνεχώς παραγόμενη ενέργεια, δεν είναι μακρινό όνειρο, αλλά μπορεί να γίνει χειροπιαστή πραγματικότητα. Από την άλλη μεριά, τα βιοκαύσιμα μπορούν να εξασφαλίσουν στους αγρότες της Ηλείας εναλλακτικές ενεργειακές καλλιέργειες, που φέρνουν πρόσθετα εισοδήματα, καθώς ακόμα και τα απορρίμματα γίνονται πρώτη ύλη παραγωγής ενέργειας. Στο σημείο αυτό είναι απαραίτητο να δούμε πόσο πολύ ενισχύει τέτοια μικρά πάρκα εναλλακτικής ενέργειας ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος: στην περιοχή μας η σχετική επιδότηση φτάνει το 60%, που είναι η μεγαλύτερη στην Ελλάδα. Με πράξεις η Νέα Διακυβέρνηση αποδεικνύει το ενδιαφέρον της για περιοχές όπως η Ηλεία, σε αντίθεση με την εικοσαετία της αδιαφορίας και της περιφρόνησης.

Από τον Οικιστικό Έλεγχο στην Οικιστική Οργάνωση

Δεν είναι του παρόντος να αναπτυχθούν οι αιτίες που οδήγησαν στη δημιουργία των Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ). Αρκεί, όμως, να λεχθεί ότι οι λόγοι ήταν ισχυροί και ότι στα πρώτα χρόνια ασφαλώς λειτούργησαν αποτρεπτικά για την άναρχη δόμηση βιομηχανικών μονάδων σε παραλιακές περιοχές από κάθε άποψη ακατάλληλες για κάτι τέτοιο. Ας θυμηθούμε επίσης ότι το σύνολο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης συνηγόρησε, τότε, στη δημιουργία των Ζωνών. Σήμερα, όμως, η βελτίωση των ΖΟΕ με τα Σχέδια Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ), θέτουν κάθε τοπική κοινωνία, και φυσικά τις κάθε βαθμίδας Αυτοδιοικήσεις της Ηλείας, μπροστά στις ευθύνες τους. Οι Δήμοι πρέπει να αποφασίσουν τον τρόπο της ανάπτυξης κάθε περιοχής, αφήνοντας πίσω γενικότητες του τύπου «θα στηριχτούμε στην τουριστική και την αγροτική ανάπτυξη». Είναι αδιανόητο, λ.χ. δυο γειτονικοί δήμοι να έχουν διαφορετική χωροταξική κατεύθυνση. Πρέπει να υπάρξουν γρήγορα συζητήσεις και συνεννοήσεις μεταξύ των νεοεκλεγμένων δημοτικών αρχόντων του νομού μας, ώστε να μην χαθεί κι αυτή η ευκαιρία. Τολμώ να πω ότι αυτή ακριβώς είναι η μεγάλη πρόκληση των ΣΧΟΟΑΠ: Η πρόκληση για πολυεπίπεδη συνεργασία στο νομό μας. Είναι μεγάλη ευκαιρία να αναπτύξουμε συλλογικά μια κουλτούρα διαλόγου, ανοχής στη διαφορετική άποψη, μια κουλτούρα σύνθεσης. Τα ΣΧΟΟΑΠ είναι πρώτης τάξεως αφορμή για να πέσουμε στα βαθιά της συνεννόησης: Από τους Δήμους στη Νομαρχία κι από εκεί στην Περιφέρεια, οριζόντια συνεννόηση μεταξύ Δήμων με κοινούς γεωγραφικούς ή αναπτυξιακούς όρους, συστηματική κι ολόπλευρη ενημέρωση των πολιτών για τα υπέρ και τα κατά κάθε προτεινόμενης λύσης. Τέλος, αποδοχή της βούλησης των πολιτών, ιδιαίτερα αν είναι διαφορετική από εκείνη της όποιας Δημοτικής Αρχής. Φυσικά αυτά πρέπει να συνδυαστούν με την επίσπευση των διαδικασιών, ώστε να προλάβουμε τα ευεργετήματα του νέου αναπτυξιακού νόμου που ετοιμάζει η Κυβέρνηση. Αυτές είναι οι ελάχιστες προϋποθέσεις για να πετύχουν τα ΣΧΟΟΑΠ. Αλλιώς, θα επαναλάβουμε την εμπειρία των ΖΟΕ, που τις υποδεχτήκαμε με «ωσαννά» και λίγο αργότερα τις στέλναμε για «σταύρωση». Παράλληλα, πρέπει να προλάβουμε τον χρόνο: Για να ολοκληρωθούν τα ΣΧΟΟΑΠ θα περάσουν στην καλύτερη περίπτωση άλλα δυο χρόνια και το Δ! Κ.Π.Σ. θα είναι ήδη σε εξέλιξη. Ίσως οι πιο τολμηροί Δήμαρχοι προχωρήσουν σε ρυθμιστικές μελέτες περιορισμένου χώρου, ώστε να αρχίσουν την αναπτυξιακή προσπάθεια ακόμα και μέσα στο 2007.

Αξιοποίηση του φυσικού πλούτου

Η Ηλεία έχει μοναδικά φυσικά πλεονεκτήματα τα οποία δυστυχώς παραμένουν αναξιοποίητα σε πολύ μεγάλο βαθμό. Είναι εύλογο, άλλωστε, ότι οι Αρχαίοι Έλληνες δεν… έριξαν κλήρο για να επιλέξουν τον τόπο διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων. Αντίθετα, διέβλεψαν τα πλεονεκτήματα του φυσικού πλούτου της περιοχής μας. Σήμερα, χρειάζεται μια ολοκληρωμένη στρατηγική αξιοποίησης του φυσικού κάλλους της Ηλείας γνώμονα δυο αδιαπραγμάτευτες σταθερές: Πρώτον, τη σύνδεση του ηλειακού φυσικού περιβάλλοντος με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της περιοχής μας. Τα ποτάμια, οι παραλίες, οι ορεινές περιοχές, ο Κάμπος και η ιερή γη της Ήλιδας και της Ολυμπίας μπορούν και πρέπει να γίνουν η βάση για τη δημιουργία πλούτου υπέρ των Ηλείων πολιτών. Υπέρ ημών και των παιδιών μας. Δεύτερον, τη διαφύλαξη της φυσιογνωμίας της περιοχής. Ανάπτυξη με αξιοποίηση του φυσικού κάλλους δεν σημαίνει ότι θα ξεχάσουμε τον τόπο που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν οι πατεράδες μας κι εμείς, και αντ’ αυτού στο όνομα της ανάπτυξης θα δεχτούμε θηριώδεις ξενοδοχειακές μονάδες παρατεταγμένες η μια δίπλα στην άλλη, ή ουρανοξύστες που θα στοιβάζουν μέσα τους χιλιάδες θέσεις εργασίας. Ούτε στο όνομα της ανάπτυξης μπορούμε να δεχτούμε τα ποτάμια μας να εξαφανίζονται, γιατί από τα αδρανή τους βρίσκουν υλικά οι επιτήδειοι για να κτίσουν σπίτια. Ούτε η Ολυμπία μπορεί να γίνει ένα διαρκές εργοτάξιο. Ούτε η Ανδρίτσαινα από πολιτιστικός πνεύμονας να γίνει άντρο παρανόμων, έστω και υπό περιορισμό. Ούτε τα Λεχαινά, η Βάρδα, το Τραγανό και η Ανδραβίδα να απαρνηθούν την αγροτική τους παράδοση και να παραδοθούν άνευ όρων σε ένα τουριστικό τσουνάμι, που μόνο σκοπό θα έχει τη συνεχή παραγωγή χρήματος σε βάρος της φυσικής ταυτότητας της περιοχής. Εμείς αγαπάμε την Ηλεία όπως την γνωρίσαμε, ο καθένας με τα δικά του βιώματα και τις δικές του προσλαμβάνουσες παραστάσεις και αυτή την Ηλεία, την Ηλεία που ξέρουμε και λατρεύουμε, αυτή θέλουμε να κάνουμε Ηλεία των ονείρων μας, όχι μια άλλη, απάνθρωπη Ηλεία που θα απαλλοτριώνει με το χρήμα της τα δικά μας όνειρα. Θέλουμε πλούσια την δική μας Ηλεία. Και για αυτό πρέπει να αγωνιστούμε, ξεπερνώντας τις μικρότητες που μας χωρίζουν.

Ας δούμε αναλυτικά τις παραμέτρους αξιοποίησης του φυσικού μας πλούτου:

- ΠΟΤΑΜΙΑ
Α. ΑΔΡΑΝΗ ΥΛΙΚΑ: Το πρόβλημα με την έλλειψη αδρανών υλικών στην Ηλεία εντάθηκε όταν έκλεισαν τα λατομεία στον Άραξο, με αποτέλεσμα να επιβραδυνθεί η υλοποίηση δημοσίων και ιδιωτικών έργων. Και σε αυτό το ζήτημα η Πολιτεία επί πολλά χρόνια ήταν βαθιά υποκριτική: Χωρίς να δίνει διεξόδους στην εξεύρεση αδρανών υλικών, (προφανώς για να μην στενοχωρήσει κανέναν δεν προχωρούσε στη λειτουργία νέων λατομείων, αντίθετα έκλεινε άλλα που ήδη λειτουργούσαν), ουσιαστικά έβαζε χειροπέδες σε δημόσια και ιδιωτικά έργα, καθώς αύξανε το κόστος των πρώτων υλών σε απαγορευτικά επίπεδα. Κι όμως: νόμοι του 1984 και του 1993 καθορίζουν λατομικές περιοχές εκμετάλλευσης αδρανών υλικών για την περιοχή μας. Αυτές πρέπει να ενταχθούν στο Χωροταξικό Σχέδιο ώστε και η εκμετάλλευση να γίνεται με τρόπο ορθολογικό, και το περιβάλλον να προστατεύεται αλλά και να διευκολύνεται η οικονομική ανάπτυξη του νομού. Ειδικά η απόληψη αδρανών υλικών από τα ποτάμια μπορεί αν γίνεται με μέτρο και υπευθυνότητα, να μας βοηθήσει στην αντιμετώπιση των πλημμύρων που μας ταλαιπωρούν κάθε χειμώνα.

Η τοπική μας κοινωνία έχει επισημάνει τα επικίνδυνα σημεία για πλημμύρες: Είναι τα περάσματα του Αλφειού από την Αλφειούσα, τα Καλυβάκια, τη Μουριά, τη Φρίξα, τα Άσπρα Σπίτια, τη Λιναριά κλπ. Το φράγμα του Αλφειού στου Φλόκα δοκιμάζεται σε κάθε έντονη βροχόπτωση. Επίσης είναι τα σημεία της Νέδας από τις εκβολές της μέχρι το Πρασιδάκι. Είναι και σχεδόν όλος ο Πηνειακός Λάδων, μέχρι την Αγία Άννα. Τον Φεβρουάριο του 2006, τριανταοκτώ κάτοικοι του Μουζακίου έστειλαν κοινή επιστολή απελπισίας, προειδοποιώντας ότι οι αγροτικές καλλιέργειες που βρίσκονται εκατέρωθεν του Πηνειακού Λάδωνα κινδυνεύουν. Ποιος τους άκουσε;

Συνεπώς: Υπερβολική απόληψη αδρανών καταστρέφει τα ποτάμια μας, παραμονή του συνόλου των αδρανών υλικών στις κοίτες διευκολύνει τις πλημμύρες. Τι πρέπει να γίνει; Νομίζω ότι πρέπει πρώτα να γίνει αμμοχαλικοληψία με παράλληλη προσωρινή διευθέτηση της κοίτης των ποταμών και συγχρόνως εκπόνηση μελετών για οριστική διευθέτηση της κοίτης. Προτεραιότητα, λένε οι ειδικοί, πρέπει να δοθεί στη λιμενολεκάνη του Φλόκα, από όπου οι φυτικές γαίες θα χρησιμεύσουν για αποκατάσταση της παράπλευρης κοίτης του Αλφειού, από το Στρέφι ως τη Σαλμώνη. Επιπροσθέτως, η αφαίρεση των φυτικών γαιών θα επιτρέψει την αποθήκευση μεγάλης ποσότητας ύδατος στη λιμενολεκάνη του Φλόκα, το οποίο θα είναι πολύτιμο για την άρδευση της περιοχής.

Ποιος θα αναλάβει αυτές τις υποχρεώσεις; Μια καλή λύση μου είχε προτείνει το 2005 ο Δήμαρχος Πηνείας Βασίλης Παπαδόπουλος: Να είναι ευθύνη της Αυτοδιοίκησης η αδειοδότηση για απόληψη αδρανών υλικών με ταυτόχρονο ακριβή προσδιορισμό της προς απόληψη ποσότητας. Η πρόταση είναι ενδιαφέρουσα, αλλά πρέπει να υλοποιηθεί με προσοχή: Να υπάρχουν δικλείδες ελέγχου κι ασφάλειας για τις αποφάσεις της Αυτοδιοίκησης, να προβλέπεται και για αυτό το ζήτημα συχνή λογοδοσία και, το κυριότερο, να ευαισθητοποιηθεί ο απλός πολίτης, ώστε να ελέγχει τους τοπικούς εκπροσώπους του για το ορθολογικό της διαχείρισης των αδρανών υλικών του ποταμού. Από την άλλη είναι απαραίτητη η διατήρηση των σημερινών προϋποθέσεων εάν πρόκειται για παρεμβάσεις σε αρχαιολογικό χώρο, οπότε απαιτείται σωστά η άδεια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Β. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ: Στο σημείο αυτό πρέπει να σταθούμε στο χρόνιο ζήτημα τριβής (άλλο ένα στα πολλά…) μεταξύ Ηλείας και Αχαΐας, για την επέκταση του αρδευτικού δικτύου του Πηνειού και στον γειτονικό μας νομό. Είναι καιρός να ξεπεράσουμε όσα μας χωρίζουν και να αντιληφθούμε ότι αν επενδύσουμε σε όσα μας ενώνουν, θα είμαστε πολλαπλώς κερδισμένοι. Σε αυτό το σημείο, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ως παράδειγμα τη συνεργασία των έξι δήμων (τριών στην Ηλεία και τριών στη Μεσσηνία) για την από κοινού αξιοποίηση και προστασία της Νέδας, του υπέροχου αυτού ποταμού που χωρίζει φυσικά την Ηλεία από τη Μεσσηνία.


- ΔΑΣΗ
Οι πυρκαγιές, η αυθαίρετη δόμηση και η υπερβόσκηση είναι τα τρία σημαντικότερα προβλήματα των δασών στην Ηλεία. Μόνο στο Κοτύχι και την Στροφιλιά υπάρχουν δεκάδες πτηνών και ζώων που η ύπαρξή τους απειλείται, όπως και η ισορροπία του οικοσυστήματος.

Ούτε τα αντιπυρικά έργα από μόνα τους μπορούν να λύσουν το πρόβλημα, ούτε βέβαια τα περισσότερα από 800.000 ευρώ που διανεμήθηκαν μέσα στο 2006 στα τρία δασαρχεία της Ηλείας. Λύση εδώ είναι η συστηματική ευαισθητοποίηση του πολίτη για την απώλεια του φυσικού μας πλούτου. Στο νομό μας έπρεπε ήδη να λειτουργούν περισσότερα από τρία Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ένα στον Κάμπο, ένα στη νότια Ηλεία κι ένα στα ορεινά, με δεδομένο ότι πιστεύω πως η πραγματική ανάσχεση της πλημμυρίδας εναντίον του περιβάλλοντος θα γίνει όχι από τη δική μας, αλλά από την επόμενη γενιά.

Κίνημα ανακύκλωσης

Πρόκειται για πολλαπλής χρησιμότητας πρωτοβουλία. Πρώτα από όλα, γιατί στην Ηλεία μόλις πρόσφατα κάποιοι άρχισαν να μιλούν για ανακύκλωση, όταν στη Δύση αλλά και στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας έχει ήδη προχωρήσει αρκετά. Τώρα είναι ευκαιρία η δημιουργία, επιτέλους, χώρου υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, να συνδυαστεί με μια ευρεία εκστρατεία ανακύκλωσης σε όλο το νομό. Προηγουμένως, όμως πρέπει να ευαισθητοποιηθούν οι Ηλείοι πολίτες, οι οποίοι ελάχιστα γνωρίζουν για τα πλεονεκτήματα της ανακύκλωσης, κι αυτά τα γνωρίζουν με δική τους έρευνα και αναζήτηση, καθώς κανείς επίσημος φορέας δεν ξεκίνησε μια σχετική εκστρατεία ενημέρωσης. Η ανακύκλωση είναι μια κατεξοχήν οριζόντια δράση και για αυτό απαιτείται συνεργασία περισσότερων φορέων: Δήμων, Νομαρχίας, οικολόγων και άλλων ενώσεων πολιτών. Μήπως η ανακύκλωση μπορεί να γίνει αφορμή για να εθιστούμε περισσότερο στη συνεργασία με άλλους Ηλείους, σεβόμενοι τις όποιες διαφορές έχουμε με αυτούς; Το επόμενο στάδιο θα είναι ο σχεδιασμός και η δημιουργία Εργοστασίου ανακύκλωσης Δυτικής Πελοποννήσου, με στόχο εκεί να κατευθύνονται τα ανακυκλώσιμα υλικά αντί να πηγαίνουν στις χωματερές του σήμερα, ή στο ΧΥΤΑ αύριο.

Επενδύουμε στη Γεωργία του Αύριο

1. Το αμαρτωλό χθες μας οδήγησε στο αμήχανο σήμερα
2. Τι έκανε η Κυβέρνηση Καραμανλή στην πρώτη της τετραετία για τον αγρότη
3. Κι όμως, τα δομικά προβλήματα της αγροτιάς μας κρατούν πίσω
4. Η Ηλεία μπορεί και πρέπει να μείνει αγροτική περιοχή


Το αμαρτωλό χθες μας οδήγησε στο αμήχανο σήμερα

Οι αγρότες της Ηλείας είναι αναμφίβολα η πιο αδικημένη κοινωνική ομάδα του νομού μας. Το μέλλον τους υπονομεύτηκε συστηματικά την εικοσαετία 1981-2004 με δυο τρόπους, ο ένας χειρότερος από τον άλλο:

Πρώτον, με τον ασφυκτικό κομματικό εναγκαλισμό των αγροτικών συνεταιρισμών, που τους έκαναν γρήγορα αδύναμους να υπηρετήσουν τα αληθινά συμφέροντα των αγροτών. Παράπλευρη απώλεια, όχι όμως λιγότερο σημαντική, ήταν ο εθισμός των αγροτών στη λογική της επιδότησης όχι πάντα με αδιάβλητα κριτήρια (για να χρησιμοποιήσω μια ανώδυνη έκφραση για επώδυνα πράγματα…).

Δεύτερον, με την παντελή έλλειψη ενημέρωσης για τους τρόπους και τις κατευθύνσεις που εγκαίρως έπρεπε να ακολουθήσει ο κάθε Ηλείος αγρότης, ώστε να επιβιώσει και να αναπτυχθεί στο νέο διεθνές, ανταγωνιστικό περιβάλλον της παγκοσμιότητας και της κοινής αγροτικής πολιτικής της Ευρώπης. Αντί οι αρμόδιοι φορείς του κράτους και της νομαρχίας να σταθούν δίπλα στον αγρότη με συνεχή ενημέρωση, με συστηματική εκπαίδευση και με ουσιαστική καθοδήγηση για νέους τρόπους εκμετάλλευσης της γης και αναδιάρθρωση των καλλιεργειών τους, η πραγματικότητα είναι εξόχως απογοητευτική: Ο αγρότης του ηλειακού κάμπου έμεινε στο σκοτάδι, εθίστηκε στην «αγροτιά της επιδότησης» αντί να υποχρεωθεί στην «αγροτιά του ανταγωνιστικού προϊόντος», ενώ η Πολιτεία σε κεντρικό ή σε νομαρχιακό επίπεδο δεν έλαβε απολύτως κανένα μέτρο για να εξορθολογίσει το σύστημα επιδοτήσεων, σπρώχνοντας τον εαυτό της, τους αγρότες και τους συνεταιρισμούς σε απίστευτες και λυπηρές καταστάσεις διαπλοκής και αδιαφάνειας.

Τι έκανε η Κυβέρνηση Καραμανλή στην πρώτη της τετραετία για τον αγρότη

Είναι γνωστές οι πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης Καραμανλή υπέρ του Έλληνα γεωργού. Επιγραμματικά αναφέρω εδώ ότι απλουστεύσαμε το σύστημα των επιδοτήσεων, που πλέον πληρώνονται απευθείας στον παραγωγό χωρίς ενδιαμέσους και μεσάζοντες, εφαρμόσαμε το σύστημα της ενιαίας ενίσχυσης, ώστε ο αγρότης να έχει σταθερή εισοδηματική βάση, ενώ προσθέσαμε σε αυτήν και την ειδική ενίσχυση, ανάλογα με το προϊόν, ώστε να δώσουμε περισσότερη ελευθερία παραγωγικών επιλογών. Είναι πολύ σημαντικό ότι δημιουργήσαμε σύστημα παροχής συμβουλών στους αγρότες, για ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη διαχείριση της γης και με τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Βέβαια αυτό κατά τη δεύτερη τετραετία πρέπει να αρχίσει να αποδίδει, φτάνοντας μέχρι τον τελευταίο αγρότη, φτάνει αυτός έμπρακτα να εκδηλώνει το ενδιαφέρον του για πραγματική αναδιάρθρωση κι εκσυγχρονισμό των καλλιεργειών του.

Αυτό, όμως, που ο αγρότης έχει αντιληφθεί πολύ καλά και το ξέρει καλύτερα από κάθε άλλον, είναι ότι η Νέα Διακυβέρνηση πήρε δυο πολύ σημαντικά μέτρα για τον Έλληνα γεωργό: Πρώτον, αυξάνει πολύ σημαντικά τη σύνταξη του ΟΓΑ και δεύτερον δημιουργεί ένα νέο περιβάλλον, στο οποίο η καταβολή των επιδοτήσεων και των αποζημιώσεων γίνεται πλέον πολύ γρήγορα και με τις απλούστερες διαδικασίες. Αντίθετα με ό,τι συνέβαινε επί ΠΑΣΟΚ, όταν οι πληρωμές καθυστερούσαν πάρα πολύ κι έτσι οδηγούσαν τον αγρότη μας σε οικονομικό αδιέξοδο. Εξασφαλίσαμε με πρόσθετη δανειοδότηση από την ΑΤΕ, την κάλυψη των αποζημιώσεων του ΕΛΓΑ για ζημιές που αφορούσαν σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες κι άλλες αιτίες παλαιότερων ετών. Σήμερα πια, οι σχετικές αποζημιώσεις καταβάλλονται περίπου σε διάστημα 3 μηνών από τη συγκομιδή. Επίσης πολύ πιο γρήγορα καταβάλλονται οι ενισχύσεις και οι αποζημιώσεις των ΠΣΕΑ (για κεφάλαιο και υποδομή αγροτών). Με τη Νέα Διακυβέρνηση καταφέραμε μέσα σε μόλις ένα χρόνο με πλήρη διαφάνεια και χωρίς να παραβιάζονται οι Κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης να πληρώνουμε τους αγρότες μας. Κι αυτό, οι άνθρωποι του μόχθου στην ύπαιθρο και τα χωράφια, το ξέρουν πολύ καλά! Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι δεν υπάρχουν αγροτικές κινητοποιήσεις για πάρα πολύ καιρό, παρά το ότι οι Έλληνες αγρότες πληρώνουν ακόμα την έλλειψη ανταγωνιστικότητας, που τους κληροδότησε η αδιαφορία μιας ολόκληρης εικοσαετίας…

Προσπαθούμε με επιμονή και σχέδιο να ανοίξουμε τις διεθνείς αγορές στα προϊόντα μας. Ωστόσο, οι κανονισμοί των Βρυξελλών, που εγκρίθηκαν επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ χωρίς η τότε Κυβέρνηση να τους εμποδίσει, προκαλούν δυσχέρειες στο έργο της σημερινής Κυβέρνησης.

Με την ενιαία ενίσχυση, την οποία αποσυνδέουμε από την υποχρέωση του γεωργού να παράγει ένα συγκεκριμένο είδος ή μια συγκεκριμένη ποιότητα διευκολύνουμε την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, τον εκσυγχρονισμό τους και την ανάπτυξη της ανταγωνιστικής γεωργίας, κατά τα προβλεπόμενα από τη Νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρώπης, χωρίς να πληγεί το εισόδημα του γεωργού. Είναι μια μεγάλη ευκαιρία και μια πρόκληση για τον αγροτικό κόσμο. Τέλος, παρά τα προβλήματα που πρέπει οπωσδήποτε σύντομα να διορθωθούν, ο καθορισμός των ατομικών δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης των περίπου 1.100.000 δικαιούχων ολοκληρώνει την ομαλή προσαρμογή της ελληνικής γεωργίας στα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Οι μάχες που δώσαμε ως Κυβέρνηση στις Βρυξέλλες για τους γεωργούς μας ήταν στο σύνολό τους νικηφόρες: Πετύχαμε τον Δεκέμβριο του 2005 τη διατήρηση των ενισχύσεων μέχρι το 2013, παρά τα κροκοδείλια δάκρια της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Παράλληλα ξεκαθαρίσαμε στους Έλληνες αγρότες ότι σε καμία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα ούτε στην Ελλάδα, δεν επιτρέπεται η στήριξη των τιμών πέραν των επιδοτήσεων.

Τα αποτελέσματα της πολιτικής μας είναι πλέον ορατά: Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων αυξήθηκαν το 2005 κατά 24% έναντι του 2004.

Τέλος, είναι μεγάλη κίνηση προς τα εμπρός η απόφαση της Κυβέρνησης Καραμανλή να προχωρήσει σε ρύθμιση για τα πανωτόκια, με αποτέλεσμα να ωφεληθούν περισσότεροι από 50.000 αγρότες σε όλη τη χώρα. Την ίδια ώρα, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, μακριά από την πραγματικότητα, κατηγορούσε την Κυβέρνηση ότι δεν έκανε τίποτα στο θέμα των πανωτοκίων…

Κι όμως, τα δομικά προβλήματα της αγροτιάς, μας κρατούν πίσω…

Οι μεγάλες κυβερνητικές πρωτοβουλίες στον τομέα της ελληνικής γεωργίας, δεν σημαίνει ότι εξάλειψαν όλα τα προβλήματα, που μας κληροδότησε η άφρων πολιτική του ΠΑΣΟΚ στον αγροτικό χώρο, με την αδιαφάνεια και την καλλιέργεια του κομματισμού και της λογικής των άκριτων και άκρατων επιδοτήσεων, ανεξάρτητα από την παραγωγή ανταγωνιστικού προϊόντος, τις οποίες επιδοτήσεις, βέβαια, πλήρωνε ως συνήθως ο Έλληνας φορολογούμενος, χωρίς προοπτικές ανάπτυξης του αγροτικού τομέα. Σε καμία άλλη χώρα της Ευρώπης δεν χάθηκαν τόσες ευκαιρίες για τους αγρότες, όσες χάθηκαν στην Ελλάδα της περιόδου 1981- 2004.

Ας αρχίσουμε από τη βιολογική καλλιέργεια. Αποτέλεσμα της ανυπαρξίας ενημέρωσης των Ελλήνων και ιδιαίτερα των Ηλείων αγροτών είναι η απροθυμία τους να προχωρήσουν σε βιολογικές καλλιέργειες, βιολογική κτηνοτροφία και κατ’ επέκταση σε μεταποιητικές επιχειρήσεις βιολογικών προϊόντων. Την ίδια ώρα, σε πανελλαδικό επίπεδο οι αγρότες που προσχωρούν στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία τριπλασιάστηκαν από το 2002 μέχρι το 2005. Η Κυβέρνηση Καραμανλή δίνει πολλά χρήματα (περίπου 107 εκατομμύρια ευρώ) για τις βιολογικές καλλιέργειες κι απλώς είναι στο δικό μας χέρι αν και σε ποιο βαθμό θα εκμεταλλευτούμε αυτή την ευκαιρία.

Το πρώτο, λοιπόν μεγάλο πρόβλημα είναι η πλήρης έλλειψη ενημέρωσης των ανθρώπων της γης για τις νέες προκλήσεις και ευκαιρίες. Ας θυμηθούμε ειδικά εδώ, στην Ηλεία, ότι πριν από μισό ή κι από έναν αιώνα, υπήρχε στον Πύργο Ινστιτούτο Σταφίδας, που εξηγούσε και κατηύθυνε τους καλλιεργητές. Σήμερα, που έχει συντελεστεί αληθινή Επανάσταση στον αγροτικό τομέα, εμείς παραμένουμε με μια ελλιπή υπηρεσία της Νομαρχίας, που με τη σημερινή μορφή και δομή της δεν μπορεί ούτε κατ’ ελάχιστον να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Το Ινστιτούτο Αμπέλου και Οπωροπηπευτικών στον Κόροιβο Αμαλιάδας παραμένει μακριά από τις σημερινές ανάγκες. Είναι ανάγκη να εκσυγχρονιστεί κι αυτός ο εκσυγχρονισμός πρέπει να μελετηθεί από μηδενική βάση.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι αυτό που πολλές φορές περιγράφεται στις σελίδες του παρόντος βιβλίου: Πρόκειται για την επιχείρηση προσαρμογής του αγροτικού μας πληθυσμού στα νέα δεδομένα της αυριανής Ευρώπης: Η λογική της επιδότησης και μάλιστα, για να το πω κομψά, της «κατά προσέγγιση επιδότησης» έχει τελειώσει οριστικά.

Τέλος, η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, απαραίτητη για την ανταγωνιστική επιβίωση της ελληνικής και ειδικότερα της ηλειακής γεωργίας, αντιμετωπίζεται, πλέον, από την Κυβέρνηση σε επίπεδο Περιφέρειας, ώστε στη χάραξη της στρατηγικής μας να ενσωματωθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής. Μόνο έτσι μπορούμε να αναπτύξουμε αποτελεσματικά την αγροτιά μας, να δημιουργήσουμε και να διαδώσουμε τα προϊόντα υψηλής ποιότητας που θα παράγουμε, με ονομασία προέλευσης, κι έτσι να ξαναδώσουμε ζωή στην ξεχασμένη αγροτική οικογένεια. Αυτά, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη του αγροτουρισμού θα αυξήσουν ουσιαστικά το επίπεδο ζωής όσων Ηλείων θελήσουν να παραμείνουν αγρότες.

Ειδικά για την Ηλεία, τα προβλήματα είναι γνωστά για να τα επαναλάβουμε εδώ. Μια μικρή αναφορά πρέπει να γίνει στη νοοτροπία της επιδότησης που έχει διαπεράσει και όσους υποστηρίζουν ότι ο ΓΟΕΒ πρέπει να χρηματοδοτείται άκριτα από την Πολιτεία. Πρόκειται για την ίδια, αδιέξοδη πολιτική που προτείνεται και στην Παιδεία, δηλαδή της μονοδιάστατης χρηματοδότησης, χωρίς παράλληλες δομικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Προσωπικά δεν θα είχα καμία αντίρρηση να αγωνιστώ μαζί τους, προκειμένου ο ΓΟΕΒ να χρηματοδοτηθεί από την Πολιτεία, αν παράλληλα όλοι όσοι επέλεξαν (και) τον αγροτικό χώρο για ανεύθυνη πίεση στην Κυβέρνηση, μας προτείνουν και μια απλή και κατανοητή λύση για τον τρόπο που θα σταματήσει η συνεχής αύξηση του χρέους στον ΓΟΕΒ. Αλλιώς μιλάμε για μια σοβιετικού τύπου κατάσταση, όπου ο ΓΟΕΒ θα συνεχίσει να παράγει ελλείμματα και η κάθε Κυβέρνηση, σαν καλός υπηρέτης, θα σπαταλά το χρήμα του Έλληνα φορολογούμενου για να καλύπτει αυτά τα χρέη.

Να μιλήσουμε για το ελαιοκομικό μητρώο; Όλοι οι αγρότες της Ηλείας γνωρίζουν ποιοι και πόσο ευθύνονται για την ανυπαρξία του. Να μιλήσουμε για κοινές πρωτοβουλίες Ηλείων προκειμένου να προωθήσουν την ελιά και το λάδι τους; Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μεσσηνίας αποφάσισε και υλοποίησε από το 2005 μια ρεαλιστική στρατηγική επιθετικής πολιτικής για το ελαιόλαδο και τις ελιές της περιοχής. Εμείς, που επίσης καλλιεργούμε την κορωνέικη ελιά, την καλύτερη του κόσμου σύμφωνα με μελέτες κορυφαίων αμερικανικών Ινστιτούτων που ειδικεύονται στο θέμα, στέλνουμε στην Ιταλία το λάδι μας για να το επανεισάγουμε ως… ιταλικό και, φυσικά, να το χρυσοπληρώσουμε… Σημειώνω ότι ο Κώστας Καραμανλής, όταν ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας επισκέφθηκε την Ιαπωνία κι αμέσως μετά την Κίνα στα τέλη του 2005, μοίρασε ιδιοχείρως στους Ιάπωνες και τους Κινέζους αξιωματούχους από ένα μπουκάλι με αγνό, παρθένο λάδι ελιάς, προκειμένου να υπογραμμίσει την πολιτική του βούληση να αναπτυχθεί εξαγωγική πολιτική για αυτό το μοναδικών πλεονεκτημάτων προϊόν του τόπου μας.

Η Ηλεία μπορεί και πρέπει να μείνει αγροτική περιοχή

Με δεδομένη την πετυχημένη αγροτική πολιτική της πρώτης τετραετίας της Νέας Διακυβέρνησης, το ζήτημα που πρέπει εμείς, οι Ηλείοι να αντιμετωπίσουμε, είναι να βρούμε ποια είναι τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα και να τα εκμεταλλευθούμε. Λίγες σελίδες πιο κάτω, στην αναφορά μου σε αγροτικά θέματα στα κεφάλαια του ηλειακού Κάμπου προχωρώ σε συγκεκριμένες προτάσεις. Εδώ εκ των πραγμάτων θα περιοριστώ σε γενικές αναφορές.

Επειδή πιστεύω ότι η ατμομηχανή της ηλειακής ανάπτυξης στο μέλλον είναι κυρίως ο τουρισμός, θεωρώ αυτονόητο ότι το αγροτικό προϊόν της Ηλείας πρέπει να συνδυαστεί με το τουριστικό. Η συμβολαιακή γεωργία παρέχει πολλά πλεονεκτήματα σε όσους την επιχειρήσουν, καθώς συνδυάζει ένα κατά κανόνα σταθερό εισόδημα με την τήρηση προδιαγραφών που κάνουν το προϊόν ανταγωνιστικό.

Εξίσου σημαντική είναι η επιχείρηση αναβίωσης των συνεταιρισμών σε ορθολογική βάση και μακριά από τον κομματισμό που τους κατέστρεψε κατά τη δεκαετία του ’80, κυρίως. Για να συμβεί αυτό, οι κάθε λογής εκπρόσωποι της ηλειακής κοινωνίας, στο Κοινοβούλιο ή στην Αυτοδιοίκηση, στις επιχειρήσεις ή στη διανόηση, πρέπει να υπερβούν όσα τους χωρίζουν και να αποφασίσουν κοινή δράση.

Παράλληλα, πρέπει οι ομάδες παραγωγών σε επιλεγμένα προϊόντα (ιδιαίτερα στα εσπεριδοειδή) να αποκτήσουν αυξημένο ρόλο, καθώς η συνεργασία, η συλλογική προσπάθεια και η αποτελεσματικότητα είναι ζητούμενα στη νέα πραγματικότητα του αγροτικού τομέα.

Συγχρόνως πρέπει να συνεχιστεί η πολιτική προσέλκυσης νέων ανθρώπων στη γεωργία. Για παράδειγμα, η πριμοδότηση της πρώτης εγκατάστασης για νέους αγρότες είναι ένα πολύ σημαντικό μέτρο. Αυτοί θα φέρουν το νέο πνεύμα στις καλλιέργειες, τη νέα αντίληψη στην αγροτιά, ώστε αυτή να ξαναγίνει ανταγωνιστική, βιώσιμη και να θρέφ68ει αυτούς και τις οικογένειές τους πλουσιοπάροχα. Στην Ηλεία, για να μην μηδενίζουμε τα πάντα, έχουν διοργανωθεί σεμινάρια για νέους αγρότες σε πρωτοποριακές καλλιέργειες, τη βιολογική γεωργία κλπ.

Τέλος, υπάρχουν κι ένα σωρό νέα πεδία, όπως για παράδειγμα αυτό των ενεργειακών καλλιεργειών. Γεωργοί και κάτοχοι εκτάσεων μπορούν να παράγουν… ενέργεια, που ποτέ δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει πρόβλημα ζήτησης, από τα ζωικά υποπροϊόντα και τα καθαρά απόβλητα.

Για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, προσωπικά πιστεύω ότι πρέπει να δημιουργηθούν Αγροτικές Ανώνυμες Εταιρείες σε κάθε κλάδο παραγωγής (ελιά, καρπούζι, οπωροκηπευτικά κλπ). Μόνον έτσι θα μπορέσει να υλοποιηθεί μια επιθετική πολιτική, η οποία με τη σειρά της απαιτεί επιχειρηματικότητα και νέες μεθόδους οργάνωσης και παραγωγής. Προτείνω, λοιπόν, στις Αγροτικές Ανώνυμες Εταιρείες, οι γεωργοί θα εισέρχονται ως εταίροι- μέτοχοι με τη γη, τα μηχανήματα και την εργασία τους σε ποσοστό που θα συμφωνείται κάθε φορά. Για τη συγκρότηση μιας τέτοιας ΑΕ θα απαιτούνται τουλάχιστον 500 στρέμματα. Μια τέτοια επιχείρηση θα παράγει, αλλά και θα διαθέτει μόνη της τα προϊόντα της, θα συμπιέζει πολύ χαμηλά το κόστος (οικονομίες κλίμακας). Θα παρακολουθεί τα δεδομένα στις αγορές του προϊόντος μέσα από το τμήμα marketing της εταιρίας, θα παράγει μόνο με τους αποδεκτούς επιστημονικούς τρόπους, χωρίς αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων κλπ. Τελικά, θα εγγυάται υψηλή και συνεχή κερδοφορία.

Αν ξεκινήσει από κάτω μια τέτοια πρωτοβουλία, ποιος βουλευτής Ηλείας δεν θα πιέσει την Κυβέρνηση για μικρότερη φορολογία σε τέτοιες επιχειρήσεις; Ποιος βουλευτής Ηλείας δεν θα εισηγηθεί χαμηλότοκα δάνεια; Ποιος βουλευτής Ηλείας δεν θα ζητήσει τη διάθεση ειδικευμένου προσωπικού ως συμβούλων σε τέτοιες οικονομικές μονάδες;

Η τουριστική ανάπτυξη στα χέρια των πολιτών

1. Εισαγωγή
2. Δεκαπέντε κυβερνητικές παρεμβάσεις για την τουριστική ανάπτυξη
3. Το τουριστικό έλλειμμα της Ελλάδας και της Ηλείας
4. Δέκα στρατηγικοί στόχοι της Ηλείας για τουριστική ανάπτυξη


Εισαγωγή

Στα μέσα του 2006 δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από έναν Έλληνα μετανάστη στη Γερμανία. Ο άνθρωπος γεννήθηκε σε ένα πολύ όμορφο χωριό του Δήμου Σκιλλούντος (όχι στη Βρίνα), αλλά οι δυσχέρειες της εποχής εκείνης τον οδήγησαν να βρει τρόπους επιβίωσης στη μακρινή Γερμανία. Σήμερα, συνταξιούχος πια, λαχταράει όσο τίποτα να γυρίσει στον τόπο του και να ζήσει τα τελευταία του χρόνια μαζί με τον γιο του, ο οποίος εργαζόταν στη Θεσσαλονίκη.

Όπως ήταν φυσικό, τον ρώτησα τι είναι αυτό που τον εμποδίζει να γυρίσει στην πατρίδα. Πήρε τη σύνταξή του, άλλες υποχρεώσεις στη Γερμανία δεν έχει, λοιπόν, γιατί δεν επιστρέφει; Η απάντησή του ήταν συγκλονιστική: «Πρώτον, γιατί έχω μάθει αλλιώς εδώ που ζω τόσα χρόνια. Να πηγαίνω στα καφενεία και όλα να είναι καθαρά και περιποιημένα. Να μπαίνω στα λεωφορεία και να αισθάνομαι ότι είμαι στο δικό μου αυτοκίνητο. Πώς να γυρίσουμε στο χωριό; Έχεις βρει καθαρή τουαλέτα σε καφενείο του χωριού μου; Και είμαι σίγουρος ότι έτσι είναι όλα τα χωριά. Εδώ, στη Γερμανία, δεν περνάει από το μυαλό μας να πετάξουμε στο δρόμο κουτάκια μπύρας. Εκεί κάτω, όμως, ξέρεις πόσα τέτοια έχω δει τα καλοκαίρια που κατεβαίνω; Πόσα σκουπίδια στην παραλία του Κάτω Σαμικού; Δεν σεβόμαστε τη φύση, παιδί μου, ούτε τον τόπο μας. Κι αυτός μας εκδικείται, κρατώντας μας μακριά».

Ο άνθρωπος, αν και λίγο υπερβολικός, κατά βάση έχει δίκιο. Οι πολίτες της Ηλείας κρατάμε στα χέρια μας την ανάπτυξη του τόπου μας. Πρώτα από όλα, όμως, πρέπει να δείξουμε στους εαυτούς μας ότι τον σεβόμαστε και τον προσέχουμε. Καμία Πολιτεία δεν θα υποχρεώσει τον καταστηματάρχη να έχει καθαρή τουαλέτα, ούτε τον απρόσεκτο να ανοίξει το τζάμι και να πετάξει έξω στο δρόμο σκουπίδια, πλαστικά, κι ό,τι άλλο θεωρεί ότι δεν πρέπει να έχει στο αυτοκίνητό του. Κι ούτε τα πρόστιμα αποτελούν από μόνα τους λύση. Η λύση είναι να ευαισθητοποιήσουμε την κοινωνία μας, να εξηγήσουμε σε κάθε πολίτη το μέγεθος των συνεπειών που έχει η πράξη του για αυτόν και τα παιδιά του, ώστε όλοι να προστατεύουμε το περιβάλλον, να σεβόμαστε τη φύση και τους ανθρώπους, να παραδώσουμε στα παιδιά μας καλύτερο τον τόπο που μας παρέδωσαν οι πατεράδες μας. Η αυτοδέσμευση του υπεύθυνου πολίτη είναι το πιο αποτελεσματικό διαβατήριο για τη διαφύλαξη του φυσικού κάλλους μιας περιοχής και, συνακόλουθα, για την τουριστική της ανάπτυξη.
Η ελληνική Πολιτεία, μετά τις 7 Μαρτίου 2004 έχει δείξει έμπρακτα το ενδιαφέρον της για την ελληνική Περιφέρεια και ειδικότερα για την τουριστική ανάπτυξη της Ηλείας. Χωρίς να μπω σε λεπτομέρειες, θα έλεγα ότι μέχρι τώρα έχουν δρομολογηθεί δεκαπέντε κυβερνητικές πολιτικές για την ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή μας. Να ποιες:

Δεκαπέντε κυβερνητικές παρεμβάσεις για την τουριστική ανάπτυξη

Για πρώτη φορά ο τουρισμός αντιμετωπίστηκε από τη Νέα Δημοκρατία ως μοχλός ανάπτυξης της χώρας και ειδικά της ξεχασμένης περιφέρειας, όπως η Ηλεία. Ιδρύθηκε ξεχωριστό Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης και σχεδιάστηκε η τουριστική πολιτική σε βάθος δεκαετίας. Αποστολή του ήταν στην πρώτη τετραετία της Νέας Διακυβέρνησης να ορίσει τους όρους ανάπτυξης της τουριστικής βιομηχανίας και να επαναπροσδιορίσει το τουριστικό προϊόν ανά περιφέρεια, νομό και περιοχή, ώστε κάθε κομμάτι της ελληνικής υπαίθρου να αναπτύξει το εξειδικευμένο και ανταγωνιστικό τουριστικό προϊόν που ταιριάζει καλύτερα με τη δική της, ιδιαίτερη ταυτότητα.

Ενδεικτικά αναφέρω τα ζητήματα που αντιμετωπίζονται κατά προτεραιότητα, και τα οποία θα επιτρέψουν την ανάπτυξη περιοχών όπως η δική μας, αρχής γενομένης από τη δεύτερη τετραετία της Νέας Διακυβέρνησης:

1. Εξειδικεύονται τα κίνητρα του αναπτυξιακού νόμου, ο οποίος επιδοτεί τουριστικές επιχειρήσεις στην Ηλεία με το υψηλότερο ποσοστό πανελλαδικά.
2. Η Βουλή ψήφισε νομοθετικές ρυθμίσεις για τον ιαματικό τουρισμό, τον αγροτουρισμό, τον οικοτουρισμό, κλπ. Όλες αυτές οι μορφές τουρισμού μπορούν και πρέπει να αναπτυχθούν στην Ηλεία.
3. Συστήνεται Οργανισμός Τουρισμού Υπαίθρου και Αγροτουρισμού, με έμφαση στην πιστοποίηση αγροτουριστικών μονάδων, ως εχέγγυο ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών,
4. Αναπτύσσεται ο τουρισμός Υγείας, ένας «κρυφός άσσος» στα χέρια των Ηλείων,
5. Οριστικοποιείται το χωροταξικό σχέδιο, απαραίτητο για την τουριστική ανάπτυξη,
6. Αποφασίζονται οι προδιαγραφές για ίδρυση κέντρων προπονητικού αθλητικού τουρισμού,
7. Επεξεργάζεται το θεσμικό πλαίσιο για τη δημιουργία Θεματικών Πάρκων, που μπορούν να αναπτύξουν θεαματικά και ουσιαστικά την πεδινή, κυρίως όμως την ορεινή Ηλεία (Λασιώνα, Λαμπεία αλλά και Ανδρίτσαινα),
8. Κατηγοριοποιούνται τα ξενοδοχεία και τα καταλύματα σε αστέρια και κλειδιά,
9. Δημιουργούνται μαρίνες, αξιοποιώντας το νόμο περί Σύμπραξης Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα, όπως αυτές από το Κατάκολο μέχρι τον Άγιο Παντελεήμονα Λεχαινών.
10. Οριστικοποιείται η λίστα των στρατιωτικών αεροδρομίων που θα χρησιμοποιούνται και ως πολιτικά, όπως αυτό της Ανδραβίδας,
11. Ολοκληρώνεται το νομοθετικό πλαίσιο για ανάπτυξη της τουριστικής κατοικίας και των ειδικών μορφών τουρισμού,
12. προωθείται νομοσχέδιο για τον συνεδριακό τουρισμό,
13. Εκσυγχρονίζεται και κωδικοποιείται η τουριστική νομοθεσία,
14. Ολοκληρώνεται ο σχεδιασμός για ίδρυση τουριστικών γραφείων,
15. Αναπτύσσονται προγράμματα θρησκευτικού, πολιτιστικού, αλιευτικού τουρισμού κλπ

Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται, πλέον, το περιβάλλον, μέσα στο οποίο οι νομοί της Ελλάδος θα διεκδικήσουν το δικό του ο καθένας κομμάτι από την τουριστική πίττα. Το κομμάτι της Ηλείας, στο πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, μπορεί να είναι πολύ μεγάλο, και ο νομός μας να ξαναγίνει ένας από τους πιο αναπτυγμένους όλης της χώρας, πετυχαίνοντας τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.

Το τουριστικό έλλειμμα της Ελλάδας (και της Ηλείας)

Τον Οκτώβριο του 2005 διεξήχθη το 4ο Συνέδριο του ΣΕΤΕ (Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων) στο πλαίσιο του οποίου παρουσιάστηκαν πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία που προέκυψαν από μελέτη με τίτλο «Ανάλυση δεικτών ανταγωνιστικότητας σε μεσογειακούς προορισμούς». Μερικά από τα συμπεράσματα της μελέτης είναι χαρακτηριστικά:
- Η πολυκοσμία, το κυκλοφοριακό πρόβλημα και η έλλειψη φροντίδας του περιβάλλοντος είναι τα πιο αρνητικά στοιχεία των ελληνικών προορισμών.
- Η φιλικότητα και η φιλοξενία είναι οι παράγοντες που οι τουρίστες εκτιμούν κι αναγνωρίζουν περισσότερο
- Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα δεν επενδύει σε νέα ξενοδοχεία: Ποσοστό περίπου 77% των σημερινών ξενοδοχειακών μονάδων είναι άνω των 20 ετών
- Μόνο το 15% των ξενοδοχείων ανήκει σε ξενοδοχειακές αλυσίδες
- Η κερδοφορία των ελληνικών ξενοδοχείων είναι χαμηλή.
- Χαμηλή είναι και η ποιότητα της ξενοδοχειακής προσφοράς. Η μελέτη αποδεικνύει ότι 2 στα 3 ξενοδοχεία στη χώρα μας είναι 1 και 2 αστέρων.

Όποιος βλέπει το ποτήρι μισοάδειο, θα αναπαράγει τη μίζερη κατάσταση του χθες. Όποιος, όμως, το βλέπει μισογεμάτο, θα δει την ευκαιρία για γρήγορη επένδυση σε ξενοδοχειακές μονάδες υψηλής ποιότητας στην Ηλεία.

Οι Δέκα Στρατηγικοί Στόχοι της Ηλείας για τουριστική ανάπτυξη

Σε κεντρικό επίπεδο έγιναν οι 15 παρεμβάσεις που αναφέρθηκαν νωρίτερα, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για τουριστική ανάπτυξη. Τώρα η σκυτάλη των πρωτοβουλιών δίνεται στις περιφέρειες και τους νομούς για να προσαρμόσουν τις γενικές κατευθύνσεις στις κατά τόπους ειδικές συνθήκες. Στην Ηλεία, πιστεύω ότι πρέπει για την επόμενη δεκαετία να θέσουμε τους εξής στόχους στο κεφάλαιο «τουριστική ανάπτυξη»:


1. Ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε περιοχής του νομού μας

Πράγματι η Ηλεία έχει τεράστιες τουριστικές δυνατότητες σε κάθε γωνιά της. Αρκεί να υπάρξει εκτεταμένος διάλογος με τους πολίτες και, μέσα από τη διαβούλευση, να δομηθεί ο αναπτυξιακός χάρτης του νομού. Κάθε περιοχή, κάθε δήμος να αντιληφθεί και να συμφωνήσει μετά από διαβούλευση πού πρέπει να ρίξει το βάρος των προσπαθειών του και μετά, σε συνεργασία με τους εκλεγμένους αντιπροσώπους των Ηλείων πολιτών, να διεκδικήσουμε τους τρόπους υλοποίησης του στρατηγικού σχεδίου τουριστικής ανάπτυξης. Η πρότασή μου για αυτό το στρατηγικό χάρτη αναπτύσσεται στο Δεύτερο Μέρος του βιβλίου αυτού.


2. Δημιουργία ειδικών κινήτρων για την Ηλεία

Είναι ανάγκη να γίνει συνείδηση στον καθένα μας ότι τον συμφέρει να επενδύσει στον τουρισμό. Πέραν των κινήτρων που δίνει η Αθήνα, είναι ανάγκη να προτείνουμε ειδικά προγράμματα ανάπτυξης κάθε περιοχής. Κι αυτά περιγράφονται αδρά στο Δεύτερο Μέρος του βιβλίου. Και εδώ είναι απαραίτητο να τονιστεί πόσο πολύ βοηθάει την υπόθεση της τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής μας, ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος με τις μεγάλες επιδοτήσεις και τις άλλες διευκολύνσεις.


3. Στρατηγικός στόχος, ο δωδεκάμηνος τουρισμός

Η παραδοσιακή αντίληψη για τον τουρισμό, τον συνδέει με τις καλοκαιρινές διακοπές μιας κλασικής ελληνικής οικογένειας. Από τότε που η αντίληψη αυτή κυριαρχούσε, έχουν αλλάξει πάρα πολλά. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Χαλκιδικής, ενός κλασικού «καλοκαιρινού» προορισμού για Έλληνες και ξένους τουρίστες: Τα στοιχεία του 2005 δείχνουν ότι ο προσεκτικός σχεδιασμός είχε ως αποτέλεσμα τον Σεπτέμβριο οι τουρίστες που την επισκέφτηκαν να είναι περισσότεροι από τον Αύγουστο, τον κατεξοχήν μήνα των διακοπών. Είναι λοιπόν ανάγκη να κατανοήσουμε ότι η Ηλεία διαθέτει όλα εκείνα τα πλεονεκτήματα που της επιτρέπουν να έχει 12 μήνες το χρόνο τουρίστες: Το καλοκαίρι να απολαμβάνουν την υπέροχη θάλασσα από τη Μανωλάδα μέχρι το Γιαννιτσοχώρι. Το φθινόπωρο να επισκέπτονται την Ηλεία για να θαυμάσουν τα εκπληκτικού κάλλους μοναστήρια του νομού μας (από τη Φραγκαβίλλα και το Φραγκαπήδημα, μέχρι την Παναγία Κρεμαστή, το Σεπετό κλπ). Τον χειμώνα οι τουρίστες μπορούν να απολαμβάνουν την υπέροχη φύση σε ποιοτικές –μικρές κατά προτίμηση- ξενοδοχειακές μονάδες λίγο πιο πάνω από τη θάλασσα (στις περιοχές του Σκιλλούντα, της Ωλένης και της Πηνείας, ίσως και στο χαμηλότερο τμήμα της Φολόης), αλλά και να γνωρίζουν την άγρια φύση της Λαμπείας της Λασιώνας και της Φολόης μέσα από τις δραστηριότητες ενός Θεματικού Πάρκου. Τέλος, την άνοιξη μπορούν να απολαμβάνουν τη συμμετοχή τους σε αγροκτήματα με ήπιες δράσεις οικοτουρισμού και αγροτουρισμού, κυρίως στις πόλεις και τα χωριά του Κάμπου. Φυσικά, όλο το χρόνο οι τουρίστες πρέπει να μπορούν όχι μόνο να επισκέπτονται, αλλά και να θαυμάζουν και στη συνέχεια να διαφημίζουν την Ήλιδα, την Ολυμπία, τον Επικούρειο Απόλλωνα, το Χλεμούτσι, το δρυοδάσος της Φολόης, το Φράγμα του Πηνειού, τον Αλφειό, τον Λάδωνα και τη Νέδα, τον παραδοσιακό οικισμό της Ανδρίτσαινας, τα Κρέστενα (πατρίδα του Ξενοφώντα), τα λουτρά της Κυλλήνης και του Καϊάφα κι ένα σωρό άλλα αξιοθέατα της Ηλείας.


4. Με τον ποιοτικό τουρισμό καταπολεμάμε την ανεργία

Δεν είναι μόνο η πληθώρα θέσεων εργασίας που συνεπάγεται η μετατόπιση του κέντρου βάρους των προσπαθειών μας στον ποιοτικό τουρισμό με τη στελέχωση των τουριστικών μονάδων. Μια σειρά άλλων επαγγελμάτων αναδεικνύονται επικουρικά –αλλ’ όχι λιγότερο κερδοφόρα- στο πλαίσιο της τουριστικής βιομηχανίας. Χιλιάδες DVD μπορούν και πρέπει να πωλούνται στις πύλες εισόδου των τουριστών στην Ηλεία (Βουπρασία, Ανδρίτσαινα, Ζαχάρω και Λαμπεία είναι οδικές πύλες, Κυλλήνη και Κατάκολο είναι λιμενικές πύλες, ενώ η Ανδραβίδα είναι η από αέρος πύλη της Ηλείας). Χιλιάδες τουριστικοί οδηγοί με τα νέα προϊόντα του νομού μπορούν και πρέπει να πωλούνται όλο το χρόνο. Κι αργότερα θα μιλήσουμε για το τουριστικό χρηματιστήριο, για ηλεκτρονικό τρόπο ανεύρεσης των πελατών αλλά –από την άλλη- και καταλυμάτων κλπ


5. Συνδυάζουμε φυσικό περιβάλλον, πολιτιστική κληρονομιά και αγροτική παράδοση

Και με αυτό το συνδυασμό επιδιώκουμε τη συνεχή, επί 12 μήνες, παρουσία τουριστών στην Ηλεία. Αξιοποιούμε ποιοτικά τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Αφήνουμε πίσω οριστικά την παρωχημένη αντίληψη ότι, δήθεν, «τους κάνουμε χάρη που έρχονται στην περιοχή μας». Με μια κουβέντα, γινόμαστε αληθινοί επαγγελματίες. Μόνο έτσι θα προσελκύσουμε ποιοτικούς τουρίστες, δηλαδή περισσότερα χρήματα. Πανελλαδικά, το 2005 ενώ αυξήθηκαν οι αφίξεις από το εξωτερικό τουριστών στη χώρα μας, μειώθηκαν τα έσοδα, δηλαδή οι τουρίστες έμεναν λιγότερες μέρες και κατά κεφαλήν δαπανούσαν λιγότερα χρήματα. Το ίδιο συμβαίνει με τον εσωτερικό τουρισμό, αν οι υπηρεσίες μας δεν είναι ποιοτικές και δεν απευθύνονται κυρίως σε όσους έχουν τη δυνατότητα να ξοδέψουν χρήματα. Αυτό, βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ακριβές υπηρεσίες, το αντίθετο!


6. Αναπτύσσουμε ισόρροπα όλες τις περιοχές της Ηλείας

Με ποιο τρόπο; Αναδεικνύοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά καθεμιάς και συμφωνώντας το συνολικό σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης πρώτα με τους πολίτες του νομού μας και μετά με την Κυβέρνηση, ώστε να διοχετευθούν οι ανάλογες πιστώσεις στις συγκεκριμένες δράσεις. Στα βόρεια του νομού το βάρος προτείνω να δοθεί στην καλλιέργεια της γης. Ωστόσο, ο τουρισμός μπορεί να στηριχτεί στην πολιτιστική κληρονομιά και στα αξιοθέατα (Αρχαία Ήλιδα, Κάστρο Χλεμούτσι, Γλαρέντζα, Μονή Βλαχέρνας, Κουνουπέλι, λίμνη Πηνειού, Παλιόπυργος, λουτρά Κυλλήνης και μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, παραλία μέχρι την Κουρούτα, Μοναστήρια Φραγκαβίλλας και Φραγκαπηδήματος κλπ). Στα ορεινά του νομού ο πολιτισμός παντρεύεται με το φυσικό κάλλος (Αρχαία Οινόη, Αλύσσειο, η Δίβρη με τα φαράγγια, η Φολόη με το δάσος των Κενταύρων, η Λασιώνα με τον τόπο που θρυλείται ότι ο Ηρακλής έπιασε τον Ερυμάνθιο Κάπρο, το Γούμερο με τη σπηλιά του Ασκητή, το ατέλειωτο και πανέμορφο δάσος της Κάπελης, κι ακόμα η Ανδρίτσαινα με την παραδοσιακή της αρχιτεκτονική, την κληρονομιά του φιλικού Αναγνωστόπουλου και την ξακουστή βιβλιοθήκη της, ο Επικούριος Απόλλων, η μονή του Σεπετού, οι καταρράκτες της Νέδας, τα ξωκλήσια της Φιγαλείας κλπ). Τέλος στα νότια του νομού βρίσκεται το «βαρύ πυροβολικό» του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της Ηλείας: ο Καϊάφας, η Αρχαία Ολυμπία με τον παγκόσμιο πνευματικό πλούτο αλλά και τις πρωτόγνωρες φυσικές ομορφιές, τα πανέμορφα χωριά του Σκιλλούντα, το όρος Λαπίθας με τα μυστικά που κρύβει στα σωθικά του, η Σμέρνα των κυνηγών και των χελώνων, το φράγμα του Αλφειού, το θέατρο του Φλόκα, η Αγουλινίτσα, η παραλία μέχρι το Γιαννιτσοχώρι κλπ)


7. Οργανώνουμε την εκπροσώπησή μας τουριστικά

Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να διαπραγματευόμαστε αποτελεσματικά με τους tour operators. Το Επιμελητήριο, η Νομαρχιακή και η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να βρουν τον καταλληλότερο τρόπο οργάνωσης, ώστε το τουριστικό προϊόν της Ηλείας να «πουλιέται» σε καλή τιμή και με καλές προοπτικές στην εγχώρια και διεθνή τουριστική αγορά. Ίσως αυτό είναι σκόπιμο να γίνει ξεχωριστά, πέρα από τη δράση της Εταιρίας Τουριστικής Ανάπτυξης Δυτικής Ελλάδας. Ήδη η Αναπτυξιακή Ολυμπίας (ΑΝΟΛ) έχει δημιουργήσει έναν τουριστικό χάρτη της περιοχής ευθύνης της και προωθεί τη σύνδεση του τουρισμού με νέες τεχνολογίες, όπως η on line κράτηση δωματίων κλπ.


8. Επενδύουμε στην τουριστική εκπαίδευση

Πώς είναι δυνατόν να πιστέψουμε στις προοπτικές του τουρισμού, όταν δεν μπορέσαμε να πείσουμε 15 νέους και νέες να γίνουν «συνοδοί βουνού», με αποτέλεσμα να μην λειτουργήσει ποτέ το ΙΕΚ εναλλακτικού τουρισμού που επρόκειτο να ιδρυθεί στην Ανδρίτσαινα; Διεκδικούμε Ανώτατη Σχολή Κρατικού Πανεπιστημίου με τουριστική κατεύθυνση και επικουρικά δημιουργούμε σε δεύτερη φάση ΙΕΚ ή ΤΕΙ εναλλακτικού τουρισμού. Παρεμπιπτόντως εδώ αναφέρω ότι δεν εγκαταλείπουμε την ιδέα λειτουργία ενός μεγάλου μη κρατικού, μη κερδοσκοπικού ΑΕΙ στον νομό μας. Διοργανώνουμε και μετέχουμε σε Fora τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Προτείνουμε προγράμματα σπουδών, αξιοποιώντας τους πολλούς Πανεπιστημιακούς και τα στελέχη της τουριστικής βιομηχανίας που κατάγονται από την Ηλεία ή ενδιαφέρονται γι αυτήν.


9. Σεβόμαστε το περιβάλλον και το χρώμα κάθε χωριού και πόλης της Ηλείας

Δεν παραχωρούμε τον τόπο μας χωρίς προϋποθέσεις στην τουριστική βιομηχανία. Θέλουμε τον τουρισμό, αλλά με σεβασμό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής της Ηλείας. Θέλουμε ανάπτυξη, αλλά επίσης θέλουμε ο τόπος μας να μας θυμίζει τον τόπο των προγόνων μας, όχι να γίνει αγνώριστος, χωρίς το χρώμα του, χωρίς τα χαρακτηριστικά του.


10. Δημιουργούμε και καλλιεργούμε λόμπι Ηλείων της Διασποράς και φίλων της Ηλείας

Αυτοί θα ενισχύουν τη διαφήμιση του νομού μας, θα εξηγούν τα πλεονεκτήματα της Ηλείας σε αυτούς που αποφασίζουν για τους προορισμούς που θα διαφημίσουν κάθε φορά, θα πιέζουν υπέρ της ανάπτυξης και της τουριστικής προβολής του τόπου μας.