Τα Λεχαινά ανάμεσα σε θάλασσα, Κάμπο και Κοτύχι

1. Εισαγωγή
2. Θάλασσα πλατιά, σ’ αγαπώ γιατί μου μοιάζεις…
3. Αλλαγή δεν γίνεται χωρίς υποδομές
4. Ο θησαυρός που λέγεται Κοτύχι
5. Στα Λεχαινά, ο Πολιτισμός είναι παρών!


Εισαγωγή

Η περιοχή των Λεχαινών είναι από εκείνες που διαθέτουν τα μεγαλύτερα περιθώρια ανάπτυξης, καθώς μπορούν να εκμεταλλευτούν τη θάλασσα με τον τουρισμό και το φυσικό της πλούτο, τα αγροτικά πλεονεκτήματα του ηλειακού Κάμπου τα οποία μένουν σήμερα εντελώς ανεκμετάλλευτα, αλλά και την εκπληκτική λιμνοθάλασσα του Κοτυχίου, η οποία από μόνη της αποτελεί για τους κατοίκους της περιοχής πρόκληση ραγδαίας ανάπτυξης και οικονομικής απογείωσης.

Θάλασσα πλατιά, σ’ αγαπώ γιατί μου μοιάζεις…

Ο στίχος από το γνωστό ελληνικό τραγούδι είναι αρκετά μακριά από τη σημερινή πραγματικότητα για τη θάλασσα που βρέχει την περιοχή των Λεχαινών. Η ρύπανση απομακρύνει όλο και περισσότερο τους ανθρώπους από εκεί, ενώ η εγκατάλειψη της παλαιάς, αμαρτωλής ιστορίας των αυθαιρέτων στην τύχη της επιβαρύνει την κατάσταση κι απομακρύνει την προοπτική τοπικής ανάπτυξης από την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της θάλασσας.

Ας ξεκινήσουμε από το πιο δύσκολο, που είναι η ρύθμιση του προβλήματος των αυθαιρέτων. Η σημερινή δημοτική Αρχή έχει μιλήσει από παλιά για γκρέμισμα των παράνομων σπιτιών και δημιουργία ενός νέου οικισμού- πρότυπο στον οποίο θα έχουν θέση όλοι όσοι σήμερα κατοικούν στα αυθαίρετα της παραλίας. Πρόκειται για την παλιά, αλλά μέχρι σήμερα ανεφάρμοστη πρόταση για πολεοδόμηση των αυθαιρέτων κτισμάτων που κι εγώ πιστεύω ότι αποτελεί την καταλληλότερη και πιο δίκαιη λύση του ζητήματος. Η Δημοτική Αρχή των Λεχαινών, που με παρρησία έχει μιλήσει για το θέμα, χρειάζεται να συνεννοηθεί μέσα από την ΤΕΔΚ ή και απευθείας με τους άλλους Δημάρχους που εκτείνονται στα υπέροχα παράλια της Ηλείας και να προχωρήσουν από κοινού στη ρύθμιση με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις του ζητήματος αυτού. Είναι πολύ σημαντικό να αισθανθούν όσοι μένουν σε αυτά τα σπίτια επί χρόνια, πληρώνουν κανονικά φως, νερό και τηλέφωνο έχοντας εξασφαλίσει την ανεπίσημη ανοχή της Πολιτείας ότι η ρύθμιση γίνεται πρώτον για το καλό του συνόλου συνεπώς και το δικό τους, δεύτερον ότι για όλους όσοι βρίσκονται στην παραλία ισχύουν τα ίδια μέτρα και σταθμά και τρίτον ότι η Πολιτεία (κεντρικά και τοπικά) εξασφαλίζει στο μεσοδιάστημα μέχρι τη δημιουργία των πολεοδομημένων οικισμών την όσο το δυνατόν ανετότερη διαμονή τους σε άλλους χώρους.

Είναι εξίσου σημαντικό η Πολιτεία να δεσμευτεί και για το χρονικό διάστημα που θα χρειαστεί μέχρι οι άνθρωποι αυτοί να εγκατασταθούν οριστικά στα νέα τους σπίτια, καθώς και με ποιους όρους θα γίνει αυτό. Συγκεκριμένα, θα δημιουργηθεί φορέας με συμμετοχή του Δήμου και της Κτηματικής Εταιρίας του Δημοσίου (ΚΕΔ). Κάθε ενδιαφερόμενος θα αγοράζει κομμάτι της έκτασης στην οποία θα κτίσει το σπίτι και θα γίνονται διευκολύνσεις ανάλογες με τις οικονομικές δυνατότητες καθενός ενδιαφερομένου. Η ΚΕΔ προτείνει το 30% του συνολικού κόστους να καταβληθεί εφάπαξ και το υπόλοιπο 70% με τις διευκολύνσεις που θα ορίσει το Υπουργείο Οικονομικών. Αν αυτό πραγματοποιηθεί, ίσως τα Λεχαινά γίνουν πιλοτικός Δήμος πολεοδόμησης αυθαιρέτων σε όλη την Ελλάδα. Επισημαίνω εδώ ότι ο βουλευτής κ. Παναγιώτης Αδρακτάς μίλησε πολλές φορές δημόσια για την ανάγκη πολεοδόμησης των αυθαιρέτων σε μια εποχή που πολλοί δεν ήθελαν να καταπιαστούν με αυτό το ευαίσθητο θέμα.

Έτσι οριοθετείται εύκολα ο αιγιαλός, δημοπρατείται το αλιευτικό καταφύγιο ή δημιουργείται μαρίνα και απορρυπαίνεται ο Κυλλήνιος Κόλπος. Εάν σε αυτά προστεθεί το ότι τα Λεχαινά ανήκουν στους δήμους που προωθούν τα ΣΧΟΟΑΠ (Σχέδια Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης) είναι ορατό ότι ανοίγει ο δρόμος για ένα οικιστικό νοικοκύρεμα του Δήμου. Η Δημοτική Αρχή Λεχαινών έχει μιλήσει δημόσια για την πρόθεσή της να κατασκευάσει μαρίνα και φυσικά έχει δεσμευτεί για την κατασκευή και ολοκλήρωση του αποχετευτικού δικτύου στην παραλία του Αγίου Παντελεήμονα. Είναι πολύ σημαντικά μέτρα, ιδιαίτερα αν η απορρύπανση του Κυλλήνιου Κόλπου ενταχθεί στο Δ! ΚΠΣ και συνεπώς χρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο αυτό που πρέπει να σχεδιαστεί από τώρα είναι η κατανομή μαρίνων και αλιευτικών καταφυγίων από το Κατάκολο μέχρι τον Άγιο Παντελεήμονα. Η μαρίνα, όπως γράφω και στο κεφάλαιο για την Αμαλιάδα, στην παράγραφο για το Παλούκι, δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς σταθμό ανεφοδιασμού και άλλες προδιαγραφές που προβλέπονται ρητά. Εξάλλου, είναι περιττή πολυτέλεια η ύπαρξη τεσσάρων μαρίνων από το Κατάκολο μέχρι τα Λεχαινά. Συνεπώς χρειάζεται διαδημοτική συνεννόηση και καλή κατανομή, προς όφελος όλων.

Τα έργα στην παραλία των Λεχαινών έχουν όνομα: εκβαθύνσεις της λιμενολεκάνης, κατασκευή προσήνεμου και υπήνεμου μόλου καθώς και κρηπιδότοιχου, κατασκευή γλίστρας για τα σκάφη, ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, δίκτυο ύδρευσης, δεξαμενή καταλοίπων κλπ

Αλλαγή δεν γίνεται χωρίς υποδομές

Σε επιστολή του στον τότε Νομάρχη κ. Τάκη Δημητρουλόπουλο τον Φεβρουάριο του 2006, ο Δήμαρχος κ. Νίκος Κουλούρης υπενθυμίζει τα έργα υποδομής που έπρεπε βάσει υποσχέσεων να κάνει η Νομαρχία και δεν έχει κάνει ακόμα: Ασφαλτόστρωση των δρόμων Καταραχίου, μεταξύ των εργοστασίων Λαϊνά- Πετρόπουλου- Αγγελόπουλου, Ράχης και Μεταμόρφωσης Σωτήρος Μυρσίνης. Επίσης, απαραίτητη είναι η συντήρηση με ασφαλτοτάπητα στους παρακάτω δρόμους: Άγιοι Θεόδωροι- Ηλειακά σφαγεία 1000 μέτρων, Μυρσίνης Στρούσι 500 μέτρων, στη γέφυρα της Μέλισσας, συντήρηση αγροτικής οδοποιίας σε Μέλισσα και Άγιο Χαράλαμπο, ολοκλήρωση διαδικασίας διάνοιξης οδών Σπηλιοπούλου, Μπραντούνα και Ανδρούτσου.

Στις υποδομές εντάσσονται και μερικά περιφερειακά έργα, όπως η ανάπλαση της παραλίας και ο Βιολογικός Καθαρισμός της Μυρσίνης που θα συνοδεύεται από σύνδεσή του με τον κοινό βιολογικό καθαρισμό Λεχαινών- Τραγανού- Ανδραβίδας. Επίσης για πολλά χρόνια ήταν μεγάλο πρόβλημα η ασφαλτόστρωση του δρόμου Λεχαινά- Κοτύχι. Μόλις στα τέλη του 2005 έγινε αυτό το μεγάλης σημασίας έργο. Έτσι τώρα ενώνεται το Κοτύχι με την Αρετή, τη Μέλισσα και το Μπόρσι. Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» ύψους 120.000 ευρώ. Επιπροσθέτως, η ουσιαστική βελτίωση του Δρόμου ΚΕΠΕΠ- Μυρσίνης θα δώσει νέα προοπτική σε όλη την περιοχή, καθώς πρόκειται για έναν δρόμο ευρύτερης χρησιμότητας, πέραν της περιοχής των Λεχαινών.

Τέλος, μεγάλος πονοκέφαλος όλης της περιοχής είναι και η ανεξέλεγκτη διάθεση αποβλήτων: Τα ελαιοτριβεία της περιοχής επιτρέπουν στα απόβλητά τους να φτάνουν στα λαγκάδια και από κει στη λιμνοθάλασσα του Κοτυχίου. Τα ελαιοτριβεία πρέπει να δημιουργήσουν τις απαραίτητες εγκαταστάσεις αποβλήτων ενώ οι υπηρεσίες (Τμήμα Υγιεινής και Τμήμα Περιβάλλοντος Νομαρχίας) πρέπει να κάνουν πραγματικούς ελέγχους. Η αλλαγή του προσώπου του Νομάρχη ίσως αλλάξει κι εδώ τη σημερινή, απαράδεκτη κατάσταση.

Ο Θησαυρός που λέγεται Κοτύχι

Η σημερινή κατάσταση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια τη λιμνοθάλασσα του Κοτυχίου στην καταστροφή: Από τα περίπου 14.000 στρέμματα που ήταν πριν από αρκετά χρόνια, σήμερα έφτασε στα 8.000 στρέμματα. Αιτία για αυτή τη συρρίκνωση ενός αληθινά εθνικού πλούτου είναι η ανυπαρξία αποστραγγιστικών έργων, όπως είναι οι περιμετρικές τάφροι, που έχει ως αποτέλεσμα να καταλήγουν στη λιμνοθάλασσα περίπου 11 μικρά ποταμάκια, που την μπαζώνουν με τα χώματα και τα άλλα υλικά που μεταφέρουν. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, έρχονται να προστεθούν στην επιχείρηση καταστροφής του οικοσυστήματος και τα φυτοφάρμακα, αλλά και ο ευτροφισμός από τα λιπάσματα, το φυτοπλαγκτόν και τα φύκια. Η προστασία του οικοσυστήματος είναι επιεικώς ελλιπής, ενώ συσσωρεύονται περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις, κάνοντας την κατάσταση καθημερινά χειρότερη. Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να προστεθούν, δυστυχώς, και οι λαθροθήρες που καταστρέφουν το οικοσύστημα. Κάθε μέρα που περνάει, το Κοτύχι απαξιώνεται περισσότερο. Είναι ώρα η επίσημη Πολιτεία σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο να δράσει σε πολλά επίπεδα, ενώ παράλληλα χρειάζεται η άμεση ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας, προκειμένου να αποφευχθούν δράσεις των πολιτών που επιβαρύνουν την κατάσταση. Είναι απολύτως απαραίτητη χωρίς άλλη χρονοτριβή η δημιουργία νομικού πλαισίου για την έκταση της λιμνοθάλασσας καθώς και η άμεση ρύθμιση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των όμορων εκτάσεων. Εκκρεμεί επίσης η δημιουργία περιβαλλοντικού πάρκου κι η ανάπλαση των παλαιών Αλυκών της Α! Ζώνης προστασίας του Οικοσυστήματος. Αναφέρθηκε σε άλλο σημείο του βιβλίου ότι η περίπτωση της λίμνης Κερκίνης, που ανακηρύχθηκε Εθνικό Πάρκο μπορεί να αποτελέσει «μπούσουλα» για τους τρόπους διάσωσης και στη συνέχεια αξιοποίησης του Κοτυχίου.

Δεν γνωρίζω ποιοι ασχολήθηκαν και ποιοι όχι με τον φορέα διαχείρισης του οικοσυστήματος. Αυτό που ξέρω είναι ότι χρειάζεται η άμεση επανίδρυση της εταιρίας «Κοτύχι ΑΕ» χωρίς ιδεοληψίες που στο παρελθόν μας ταλαιπώρησαν ποικιλοτρόπως. Αντ’ αυτού μερικοί προτείνουν την όλη ευθύνη να έχει ο «φορέας διαχείρισης» δηλαδή αμιγώς το Δημόσιο. Το ζήτημα δεν είναι λεπτομέρεια, γιατί πιστεύω ότι η εταιρία που θα έχει την ευθύνη για το οικοσύστημα πρέπει να δομηθεί εξαρχής λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη μας τον κοινωνικό παράγοντα, δηλαδή τη δυνατότητα της κοινωνίας να ενημερώνεται συστηματικά και τακτικά καθώς και να ελέγχει την εταιρία διαχείρισης του Κοτυχίου.

Το ερώτημα, στην περίπτωση της αποκλειστικής παρουσίας του Δημοσίου στην εταιρία «Κοτύχι ΑΕ» είναι με ποιον τρόπο θα γίνεται ο έλεγχος της κοινωνίας για την αποτελεσματικότητα της δράσης του; Δείτε, για παράδειγμα, τι κάνει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία: έχει εκμεταλλευτεί πολύ το θεσμό των εθελοντών, που «υιοθετούν» μια περιοχή και την παρακολουθούν. Μάλιστα στις 6 Νοεμβρίου 2005 έγινε και Ημερίδα με εθελοντές για την περιοχή Κοτυχίου. Πώς μερικοί δεν ενοχλούνται από τους εθελοντές (ιδιώτες) όταν κάνουν τη δουλειά, αλλά δεν τους θέλουν συμμέτοχους στον όποιο φορέα διαχείρισης; Και το κοινό πώς θα ενημερώνεται; Είναι τόσο δύσκολο να αντιληφθούμε ότι σήμερα ζούμε στην εποχή της Κοινωνίας των Πολιτών και δεν είναι δυνατόν ένα τόσο σημαντικό ζήτημα όπως η προστασία κι η αξιοποίηση του Κοτυχίου πρέπει να λειτουργεί χωρίς την ενημέρωση των πολιτών, μόνο από το απρόσωπο Δημόσιο;

Προτείνω με πρωτοβουλία των δημοτικών αρχών Λεχαινών και Βουπρασίας, και σε συνεννόηση με τους Αχαιούς γείτονές μας, να δημιουργηθεί στο Κοτύχι ένας Πρότυπος Οικισμός για τους οικολόγους και τους φυσιολάτρες. Ποιος είναι πιο κατάλληλος για την προστασία και την ανάδειξη αυτής της προσφοράς της φύσης από τους ίδιους τους συνανθρώπους μας που μόνοι τους έταξαν τον εαυτό τους στην προστασία της; Ποιος μπορεί αποτελεσματικότερα να διαφυλάξει αυτό τον θησαυρό; Κι ακόμα, μια τέτοια πρωτοβουλία φέρνει κοντά την Αυτοδιοίκηση με τις οικολογικές οργανώσεις, και από κοινού μπορούν με τη μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα να προστατεύσουν τον φυσικό μας πλούτο. Αρκεί, βέβαια, η μεν Αυτοδιοίκηση να μην ανέχεται ούτε κατ’ ελάχιστον την επιβάρυνση του Περιβάλλοντος, κι οι οικολογικές οργανώσεις από την άλλη να μην μένουν προσκολλημένες σε μια πεπαλαιωμένη αντίληψη για ένα Περιβάλλον που δήθεν υποχρεωτικά αντιστρατεύεται την ανάπτυξη. Είναι ξεκάθαρο ότι στη σημερινή εποχή υπάρχουν τρόποι να πετύχουμε την ανάπτυξη χωρίς να επιβαρύνουμε το Περιβάλλον.

Θα πρότεινα, επιπροσθέτως, να γίνονται δυο ημερίδες το χρόνο με θέμα που θα αντλούμε από το Κοτύχι, μία κάθε εξάμηνο: Η μια να γίνεται στις 2 Αυγούστου, όταν κορυφώνεται η έλευση των ετεροδημοτών στην Ηλεία για τις καλοκαιρινές τους διακοπές, κι η άλλη έξι μήνες μετά, στις 2 Φεβρουαρίου, που είναι η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων, καθώς εκείνη την ημέρα το 1971 υπογράφτηκε στην πόλη Ραμσάρ του Ιράν η ομώνυμη Συνθήκη, η οποία προστατεύει και το Κοτύχι. Την ευθύνη αυτών των εκδηλώσεων μπορεί να έχει ο Δήμος Λεχαινών σε συνεργασία με την εταιρία «Κοτύχι ΑΕ» και περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν αυξημένη ευαισθησία των κατοίκων της περιοχής, κυρίως όμως των τοπικών παραγόντων για το Κοτύχι. Δυστυχώς αυτό δεν είναι αυτονόητο. Υπενθυμίζω ότι οι τουριστικές πεζοπορικές διαδρομές στη Στροφυλικά και το Κοτύχι έγιναν από το Δασαρχείο Αχαΐας χωρίς συμμετοχή ηλειακή, αφού η από δω πλευρά απείχε συστηματικά από τις σχετικές συσκέψεις.

Κάθε διαδρομή έχει διαφορετική θεματολογία:
- Α- Διαδοχή οικοτόπων
- Β- Δάσος κουκουναριάς και υπολειμματικό δάσος βελανιδιάς
- Γ- Λιμνοθάλασσα Πρόκοπος και
- Δ- Λιμνοθάλασσα Κοτύχι.

Στην ίδια κατεύθυνση πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά και η αξιοποίηση των Διβαρίων. Πρόκειται για ήδη λειτουργούντα εκτατικά ιχθυοτροφεία στον Πρόκοπο και το Κοτύχι που αποτελούν πηγή εισοδήματος για πολλούς κατοίκους της περιοχής. Περισσότερα για το Κοτύχι αναφέρω στο κεφάλαιο για τις προτάσεις ανάπτυξης της περιοχής της Βουπρασίας.

Στα Λεχαινά, ο Πολιτισμός είναι παρών

Ποτέ οι πολιτιστικές εκδηλώσεις δεν είναι αρκετές. Στα Λεχαινά είναι συχνές, αλλά ποτέ αρκετές. Προτείνω να υπάρξει μια μεγάλη προσπάθεια όλων των τοπικών παραγόντων, προεξάρχοντος του Δήμου για να αναδειχθούν πανελληνίως τα Λεχαινά ως τόπος ζωής και δράσης του μεγάλου συγγραφέα Ανδρέα Καρκαβίτσα. Γύρω από το έργο του, που είναι πανελληνίως γνωστό, μπορεί να υφανθεί σχεδόν το σύνολο της πολιτιστικής δράσης των Λεχαινών. Διαγωνισμοί στα σχολεία, εκδηλώσεις με ομιλίες, παρουσίαση της ζωής του κλπ είναι μερικές μόνο από τις δράσεις που αναδεικνύουν το πολιτιστικό συγκριτικό πλεονέκτημα της πόλης.

Παράλληλη με την «επιχείρηση Καρκαβίτσας» πρέπει να είναι και η αξιοποίηση του κτίσματος Μαστροβασίλη. Είναι ένα νεοκλασικό κτίριο στο κέντρο της πόλης, που κτίστηκε το 1887 από έναν Ιταλό αρχιτέκτονα και διαθέτει μοναδικής αξίας οροφογραφίες και τοιχογραφίες. Πρωτοστατεί στον αγώνα για την αναστήλωσή του ο εφημέριος του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου, π. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος και η επίτροπος της εκκλησίας κα Μπαταργιά. Στην ίδια κατεύθυνση μπορεί να προσδώσει πρόσθετη αξία στην πολιτιστική κίνηση των Λεχαινών η αξιοποίηση του κληροδοτήματος Πονήρη.

Τέλος, χρειάζεται μια λέξη για το περιβόητο ΚΕΠΕΠ Λεχαινών. Η εκ βάθρων αναδιοργάνωσή του, με νοσηλευτικό και ειδικευμένο προσωπικό είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να ανταποκριθεί στον εξόχως ευαίσθητο κοινωνικά ρόλο του. Κι ενώ αυτά είναι τα σοβαρά προβλήματα, οι περισσότεροι ασχολούνταν με το πότε πήρε πτυχίο ο πρώην Διοικητής του κ. Λειβαδάς…