Επενδύουμε στη Γεωργία του Αύριο

1. Το αμαρτωλό χθες μας οδήγησε στο αμήχανο σήμερα
2. Τι έκανε η Κυβέρνηση Καραμανλή στην πρώτη της τετραετία για τον αγρότη
3. Κι όμως, τα δομικά προβλήματα της αγροτιάς μας κρατούν πίσω
4. Η Ηλεία μπορεί και πρέπει να μείνει αγροτική περιοχή


Το αμαρτωλό χθες μας οδήγησε στο αμήχανο σήμερα

Οι αγρότες της Ηλείας είναι αναμφίβολα η πιο αδικημένη κοινωνική ομάδα του νομού μας. Το μέλλον τους υπονομεύτηκε συστηματικά την εικοσαετία 1981-2004 με δυο τρόπους, ο ένας χειρότερος από τον άλλο:

Πρώτον, με τον ασφυκτικό κομματικό εναγκαλισμό των αγροτικών συνεταιρισμών, που τους έκαναν γρήγορα αδύναμους να υπηρετήσουν τα αληθινά συμφέροντα των αγροτών. Παράπλευρη απώλεια, όχι όμως λιγότερο σημαντική, ήταν ο εθισμός των αγροτών στη λογική της επιδότησης όχι πάντα με αδιάβλητα κριτήρια (για να χρησιμοποιήσω μια ανώδυνη έκφραση για επώδυνα πράγματα…).

Δεύτερον, με την παντελή έλλειψη ενημέρωσης για τους τρόπους και τις κατευθύνσεις που εγκαίρως έπρεπε να ακολουθήσει ο κάθε Ηλείος αγρότης, ώστε να επιβιώσει και να αναπτυχθεί στο νέο διεθνές, ανταγωνιστικό περιβάλλον της παγκοσμιότητας και της κοινής αγροτικής πολιτικής της Ευρώπης. Αντί οι αρμόδιοι φορείς του κράτους και της νομαρχίας να σταθούν δίπλα στον αγρότη με συνεχή ενημέρωση, με συστηματική εκπαίδευση και με ουσιαστική καθοδήγηση για νέους τρόπους εκμετάλλευσης της γης και αναδιάρθρωση των καλλιεργειών τους, η πραγματικότητα είναι εξόχως απογοητευτική: Ο αγρότης του ηλειακού κάμπου έμεινε στο σκοτάδι, εθίστηκε στην «αγροτιά της επιδότησης» αντί να υποχρεωθεί στην «αγροτιά του ανταγωνιστικού προϊόντος», ενώ η Πολιτεία σε κεντρικό ή σε νομαρχιακό επίπεδο δεν έλαβε απολύτως κανένα μέτρο για να εξορθολογίσει το σύστημα επιδοτήσεων, σπρώχνοντας τον εαυτό της, τους αγρότες και τους συνεταιρισμούς σε απίστευτες και λυπηρές καταστάσεις διαπλοκής και αδιαφάνειας.

Τι έκανε η Κυβέρνηση Καραμανλή στην πρώτη της τετραετία για τον αγρότη

Είναι γνωστές οι πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης Καραμανλή υπέρ του Έλληνα γεωργού. Επιγραμματικά αναφέρω εδώ ότι απλουστεύσαμε το σύστημα των επιδοτήσεων, που πλέον πληρώνονται απευθείας στον παραγωγό χωρίς ενδιαμέσους και μεσάζοντες, εφαρμόσαμε το σύστημα της ενιαίας ενίσχυσης, ώστε ο αγρότης να έχει σταθερή εισοδηματική βάση, ενώ προσθέσαμε σε αυτήν και την ειδική ενίσχυση, ανάλογα με το προϊόν, ώστε να δώσουμε περισσότερη ελευθερία παραγωγικών επιλογών. Είναι πολύ σημαντικό ότι δημιουργήσαμε σύστημα παροχής συμβουλών στους αγρότες, για ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη διαχείριση της γης και με τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Βέβαια αυτό κατά τη δεύτερη τετραετία πρέπει να αρχίσει να αποδίδει, φτάνοντας μέχρι τον τελευταίο αγρότη, φτάνει αυτός έμπρακτα να εκδηλώνει το ενδιαφέρον του για πραγματική αναδιάρθρωση κι εκσυγχρονισμό των καλλιεργειών του.

Αυτό, όμως, που ο αγρότης έχει αντιληφθεί πολύ καλά και το ξέρει καλύτερα από κάθε άλλον, είναι ότι η Νέα Διακυβέρνηση πήρε δυο πολύ σημαντικά μέτρα για τον Έλληνα γεωργό: Πρώτον, αυξάνει πολύ σημαντικά τη σύνταξη του ΟΓΑ και δεύτερον δημιουργεί ένα νέο περιβάλλον, στο οποίο η καταβολή των επιδοτήσεων και των αποζημιώσεων γίνεται πλέον πολύ γρήγορα και με τις απλούστερες διαδικασίες. Αντίθετα με ό,τι συνέβαινε επί ΠΑΣΟΚ, όταν οι πληρωμές καθυστερούσαν πάρα πολύ κι έτσι οδηγούσαν τον αγρότη μας σε οικονομικό αδιέξοδο. Εξασφαλίσαμε με πρόσθετη δανειοδότηση από την ΑΤΕ, την κάλυψη των αποζημιώσεων του ΕΛΓΑ για ζημιές που αφορούσαν σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες κι άλλες αιτίες παλαιότερων ετών. Σήμερα πια, οι σχετικές αποζημιώσεις καταβάλλονται περίπου σε διάστημα 3 μηνών από τη συγκομιδή. Επίσης πολύ πιο γρήγορα καταβάλλονται οι ενισχύσεις και οι αποζημιώσεις των ΠΣΕΑ (για κεφάλαιο και υποδομή αγροτών). Με τη Νέα Διακυβέρνηση καταφέραμε μέσα σε μόλις ένα χρόνο με πλήρη διαφάνεια και χωρίς να παραβιάζονται οι Κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης να πληρώνουμε τους αγρότες μας. Κι αυτό, οι άνθρωποι του μόχθου στην ύπαιθρο και τα χωράφια, το ξέρουν πολύ καλά! Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι δεν υπάρχουν αγροτικές κινητοποιήσεις για πάρα πολύ καιρό, παρά το ότι οι Έλληνες αγρότες πληρώνουν ακόμα την έλλειψη ανταγωνιστικότητας, που τους κληροδότησε η αδιαφορία μιας ολόκληρης εικοσαετίας…

Προσπαθούμε με επιμονή και σχέδιο να ανοίξουμε τις διεθνείς αγορές στα προϊόντα μας. Ωστόσο, οι κανονισμοί των Βρυξελλών, που εγκρίθηκαν επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ χωρίς η τότε Κυβέρνηση να τους εμποδίσει, προκαλούν δυσχέρειες στο έργο της σημερινής Κυβέρνησης.

Με την ενιαία ενίσχυση, την οποία αποσυνδέουμε από την υποχρέωση του γεωργού να παράγει ένα συγκεκριμένο είδος ή μια συγκεκριμένη ποιότητα διευκολύνουμε την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, τον εκσυγχρονισμό τους και την ανάπτυξη της ανταγωνιστικής γεωργίας, κατά τα προβλεπόμενα από τη Νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρώπης, χωρίς να πληγεί το εισόδημα του γεωργού. Είναι μια μεγάλη ευκαιρία και μια πρόκληση για τον αγροτικό κόσμο. Τέλος, παρά τα προβλήματα που πρέπει οπωσδήποτε σύντομα να διορθωθούν, ο καθορισμός των ατομικών δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης των περίπου 1.100.000 δικαιούχων ολοκληρώνει την ομαλή προσαρμογή της ελληνικής γεωργίας στα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Οι μάχες που δώσαμε ως Κυβέρνηση στις Βρυξέλλες για τους γεωργούς μας ήταν στο σύνολό τους νικηφόρες: Πετύχαμε τον Δεκέμβριο του 2005 τη διατήρηση των ενισχύσεων μέχρι το 2013, παρά τα κροκοδείλια δάκρια της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Παράλληλα ξεκαθαρίσαμε στους Έλληνες αγρότες ότι σε καμία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα ούτε στην Ελλάδα, δεν επιτρέπεται η στήριξη των τιμών πέραν των επιδοτήσεων.

Τα αποτελέσματα της πολιτικής μας είναι πλέον ορατά: Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων αυξήθηκαν το 2005 κατά 24% έναντι του 2004.

Τέλος, είναι μεγάλη κίνηση προς τα εμπρός η απόφαση της Κυβέρνησης Καραμανλή να προχωρήσει σε ρύθμιση για τα πανωτόκια, με αποτέλεσμα να ωφεληθούν περισσότεροι από 50.000 αγρότες σε όλη τη χώρα. Την ίδια ώρα, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, μακριά από την πραγματικότητα, κατηγορούσε την Κυβέρνηση ότι δεν έκανε τίποτα στο θέμα των πανωτοκίων…

Κι όμως, τα δομικά προβλήματα της αγροτιάς, μας κρατούν πίσω…

Οι μεγάλες κυβερνητικές πρωτοβουλίες στον τομέα της ελληνικής γεωργίας, δεν σημαίνει ότι εξάλειψαν όλα τα προβλήματα, που μας κληροδότησε η άφρων πολιτική του ΠΑΣΟΚ στον αγροτικό χώρο, με την αδιαφάνεια και την καλλιέργεια του κομματισμού και της λογικής των άκριτων και άκρατων επιδοτήσεων, ανεξάρτητα από την παραγωγή ανταγωνιστικού προϊόντος, τις οποίες επιδοτήσεις, βέβαια, πλήρωνε ως συνήθως ο Έλληνας φορολογούμενος, χωρίς προοπτικές ανάπτυξης του αγροτικού τομέα. Σε καμία άλλη χώρα της Ευρώπης δεν χάθηκαν τόσες ευκαιρίες για τους αγρότες, όσες χάθηκαν στην Ελλάδα της περιόδου 1981- 2004.

Ας αρχίσουμε από τη βιολογική καλλιέργεια. Αποτέλεσμα της ανυπαρξίας ενημέρωσης των Ελλήνων και ιδιαίτερα των Ηλείων αγροτών είναι η απροθυμία τους να προχωρήσουν σε βιολογικές καλλιέργειες, βιολογική κτηνοτροφία και κατ’ επέκταση σε μεταποιητικές επιχειρήσεις βιολογικών προϊόντων. Την ίδια ώρα, σε πανελλαδικό επίπεδο οι αγρότες που προσχωρούν στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία τριπλασιάστηκαν από το 2002 μέχρι το 2005. Η Κυβέρνηση Καραμανλή δίνει πολλά χρήματα (περίπου 107 εκατομμύρια ευρώ) για τις βιολογικές καλλιέργειες κι απλώς είναι στο δικό μας χέρι αν και σε ποιο βαθμό θα εκμεταλλευτούμε αυτή την ευκαιρία.

Το πρώτο, λοιπόν μεγάλο πρόβλημα είναι η πλήρης έλλειψη ενημέρωσης των ανθρώπων της γης για τις νέες προκλήσεις και ευκαιρίες. Ας θυμηθούμε ειδικά εδώ, στην Ηλεία, ότι πριν από μισό ή κι από έναν αιώνα, υπήρχε στον Πύργο Ινστιτούτο Σταφίδας, που εξηγούσε και κατηύθυνε τους καλλιεργητές. Σήμερα, που έχει συντελεστεί αληθινή Επανάσταση στον αγροτικό τομέα, εμείς παραμένουμε με μια ελλιπή υπηρεσία της Νομαρχίας, που με τη σημερινή μορφή και δομή της δεν μπορεί ούτε κατ’ ελάχιστον να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Το Ινστιτούτο Αμπέλου και Οπωροπηπευτικών στον Κόροιβο Αμαλιάδας παραμένει μακριά από τις σημερινές ανάγκες. Είναι ανάγκη να εκσυγχρονιστεί κι αυτός ο εκσυγχρονισμός πρέπει να μελετηθεί από μηδενική βάση.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι αυτό που πολλές φορές περιγράφεται στις σελίδες του παρόντος βιβλίου: Πρόκειται για την επιχείρηση προσαρμογής του αγροτικού μας πληθυσμού στα νέα δεδομένα της αυριανής Ευρώπης: Η λογική της επιδότησης και μάλιστα, για να το πω κομψά, της «κατά προσέγγιση επιδότησης» έχει τελειώσει οριστικά.

Τέλος, η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, απαραίτητη για την ανταγωνιστική επιβίωση της ελληνικής και ειδικότερα της ηλειακής γεωργίας, αντιμετωπίζεται, πλέον, από την Κυβέρνηση σε επίπεδο Περιφέρειας, ώστε στη χάραξη της στρατηγικής μας να ενσωματωθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής. Μόνο έτσι μπορούμε να αναπτύξουμε αποτελεσματικά την αγροτιά μας, να δημιουργήσουμε και να διαδώσουμε τα προϊόντα υψηλής ποιότητας που θα παράγουμε, με ονομασία προέλευσης, κι έτσι να ξαναδώσουμε ζωή στην ξεχασμένη αγροτική οικογένεια. Αυτά, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη του αγροτουρισμού θα αυξήσουν ουσιαστικά το επίπεδο ζωής όσων Ηλείων θελήσουν να παραμείνουν αγρότες.

Ειδικά για την Ηλεία, τα προβλήματα είναι γνωστά για να τα επαναλάβουμε εδώ. Μια μικρή αναφορά πρέπει να γίνει στη νοοτροπία της επιδότησης που έχει διαπεράσει και όσους υποστηρίζουν ότι ο ΓΟΕΒ πρέπει να χρηματοδοτείται άκριτα από την Πολιτεία. Πρόκειται για την ίδια, αδιέξοδη πολιτική που προτείνεται και στην Παιδεία, δηλαδή της μονοδιάστατης χρηματοδότησης, χωρίς παράλληλες δομικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Προσωπικά δεν θα είχα καμία αντίρρηση να αγωνιστώ μαζί τους, προκειμένου ο ΓΟΕΒ να χρηματοδοτηθεί από την Πολιτεία, αν παράλληλα όλοι όσοι επέλεξαν (και) τον αγροτικό χώρο για ανεύθυνη πίεση στην Κυβέρνηση, μας προτείνουν και μια απλή και κατανοητή λύση για τον τρόπο που θα σταματήσει η συνεχής αύξηση του χρέους στον ΓΟΕΒ. Αλλιώς μιλάμε για μια σοβιετικού τύπου κατάσταση, όπου ο ΓΟΕΒ θα συνεχίσει να παράγει ελλείμματα και η κάθε Κυβέρνηση, σαν καλός υπηρέτης, θα σπαταλά το χρήμα του Έλληνα φορολογούμενου για να καλύπτει αυτά τα χρέη.

Να μιλήσουμε για το ελαιοκομικό μητρώο; Όλοι οι αγρότες της Ηλείας γνωρίζουν ποιοι και πόσο ευθύνονται για την ανυπαρξία του. Να μιλήσουμε για κοινές πρωτοβουλίες Ηλείων προκειμένου να προωθήσουν την ελιά και το λάδι τους; Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μεσσηνίας αποφάσισε και υλοποίησε από το 2005 μια ρεαλιστική στρατηγική επιθετικής πολιτικής για το ελαιόλαδο και τις ελιές της περιοχής. Εμείς, που επίσης καλλιεργούμε την κορωνέικη ελιά, την καλύτερη του κόσμου σύμφωνα με μελέτες κορυφαίων αμερικανικών Ινστιτούτων που ειδικεύονται στο θέμα, στέλνουμε στην Ιταλία το λάδι μας για να το επανεισάγουμε ως… ιταλικό και, φυσικά, να το χρυσοπληρώσουμε… Σημειώνω ότι ο Κώστας Καραμανλής, όταν ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας επισκέφθηκε την Ιαπωνία κι αμέσως μετά την Κίνα στα τέλη του 2005, μοίρασε ιδιοχείρως στους Ιάπωνες και τους Κινέζους αξιωματούχους από ένα μπουκάλι με αγνό, παρθένο λάδι ελιάς, προκειμένου να υπογραμμίσει την πολιτική του βούληση να αναπτυχθεί εξαγωγική πολιτική για αυτό το μοναδικών πλεονεκτημάτων προϊόν του τόπου μας.

Η Ηλεία μπορεί και πρέπει να μείνει αγροτική περιοχή

Με δεδομένη την πετυχημένη αγροτική πολιτική της πρώτης τετραετίας της Νέας Διακυβέρνησης, το ζήτημα που πρέπει εμείς, οι Ηλείοι να αντιμετωπίσουμε, είναι να βρούμε ποια είναι τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα και να τα εκμεταλλευθούμε. Λίγες σελίδες πιο κάτω, στην αναφορά μου σε αγροτικά θέματα στα κεφάλαια του ηλειακού Κάμπου προχωρώ σε συγκεκριμένες προτάσεις. Εδώ εκ των πραγμάτων θα περιοριστώ σε γενικές αναφορές.

Επειδή πιστεύω ότι η ατμομηχανή της ηλειακής ανάπτυξης στο μέλλον είναι κυρίως ο τουρισμός, θεωρώ αυτονόητο ότι το αγροτικό προϊόν της Ηλείας πρέπει να συνδυαστεί με το τουριστικό. Η συμβολαιακή γεωργία παρέχει πολλά πλεονεκτήματα σε όσους την επιχειρήσουν, καθώς συνδυάζει ένα κατά κανόνα σταθερό εισόδημα με την τήρηση προδιαγραφών που κάνουν το προϊόν ανταγωνιστικό.

Εξίσου σημαντική είναι η επιχείρηση αναβίωσης των συνεταιρισμών σε ορθολογική βάση και μακριά από τον κομματισμό που τους κατέστρεψε κατά τη δεκαετία του ’80, κυρίως. Για να συμβεί αυτό, οι κάθε λογής εκπρόσωποι της ηλειακής κοινωνίας, στο Κοινοβούλιο ή στην Αυτοδιοίκηση, στις επιχειρήσεις ή στη διανόηση, πρέπει να υπερβούν όσα τους χωρίζουν και να αποφασίσουν κοινή δράση.

Παράλληλα, πρέπει οι ομάδες παραγωγών σε επιλεγμένα προϊόντα (ιδιαίτερα στα εσπεριδοειδή) να αποκτήσουν αυξημένο ρόλο, καθώς η συνεργασία, η συλλογική προσπάθεια και η αποτελεσματικότητα είναι ζητούμενα στη νέα πραγματικότητα του αγροτικού τομέα.

Συγχρόνως πρέπει να συνεχιστεί η πολιτική προσέλκυσης νέων ανθρώπων στη γεωργία. Για παράδειγμα, η πριμοδότηση της πρώτης εγκατάστασης για νέους αγρότες είναι ένα πολύ σημαντικό μέτρο. Αυτοί θα φέρουν το νέο πνεύμα στις καλλιέργειες, τη νέα αντίληψη στην αγροτιά, ώστε αυτή να ξαναγίνει ανταγωνιστική, βιώσιμη και να θρέφ68ει αυτούς και τις οικογένειές τους πλουσιοπάροχα. Στην Ηλεία, για να μην μηδενίζουμε τα πάντα, έχουν διοργανωθεί σεμινάρια για νέους αγρότες σε πρωτοποριακές καλλιέργειες, τη βιολογική γεωργία κλπ.

Τέλος, υπάρχουν κι ένα σωρό νέα πεδία, όπως για παράδειγμα αυτό των ενεργειακών καλλιεργειών. Γεωργοί και κάτοχοι εκτάσεων μπορούν να παράγουν… ενέργεια, που ποτέ δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει πρόβλημα ζήτησης, από τα ζωικά υποπροϊόντα και τα καθαρά απόβλητα.

Για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, προσωπικά πιστεύω ότι πρέπει να δημιουργηθούν Αγροτικές Ανώνυμες Εταιρείες σε κάθε κλάδο παραγωγής (ελιά, καρπούζι, οπωροκηπευτικά κλπ). Μόνον έτσι θα μπορέσει να υλοποιηθεί μια επιθετική πολιτική, η οποία με τη σειρά της απαιτεί επιχειρηματικότητα και νέες μεθόδους οργάνωσης και παραγωγής. Προτείνω, λοιπόν, στις Αγροτικές Ανώνυμες Εταιρείες, οι γεωργοί θα εισέρχονται ως εταίροι- μέτοχοι με τη γη, τα μηχανήματα και την εργασία τους σε ποσοστό που θα συμφωνείται κάθε φορά. Για τη συγκρότηση μιας τέτοιας ΑΕ θα απαιτούνται τουλάχιστον 500 στρέμματα. Μια τέτοια επιχείρηση θα παράγει, αλλά και θα διαθέτει μόνη της τα προϊόντα της, θα συμπιέζει πολύ χαμηλά το κόστος (οικονομίες κλίμακας). Θα παρακολουθεί τα δεδομένα στις αγορές του προϊόντος μέσα από το τμήμα marketing της εταιρίας, θα παράγει μόνο με τους αποδεκτούς επιστημονικούς τρόπους, χωρίς αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων κλπ. Τελικά, θα εγγυάται υψηλή και συνεχή κερδοφορία.

Αν ξεκινήσει από κάτω μια τέτοια πρωτοβουλία, ποιος βουλευτής Ηλείας δεν θα πιέσει την Κυβέρνηση για μικρότερη φορολογία σε τέτοιες επιχειρήσεις; Ποιος βουλευτής Ηλείας δεν θα εισηγηθεί χαμηλότοκα δάνεια; Ποιος βουλευτής Ηλείας δεν θα ζητήσει τη διάθεση ειδικευμένου προσωπικού ως συμβούλων σε τέτοιες οικονομικές μονάδες;