Αρχαία Ολυμπία, Κέντρο Πολιτισμού, Ευημερίας και Ανάπτυξης

1. Εισαγωγή
2. Η Αρχαία Ολυμπία γίνεται Παγκόσμιο Κέντρο Ολυμπισμού μέσα στην επόμενη δεκαετία
· Η καρδιά της Ολυμπιακής Ιδέας
· Ο Πολιτισμός παράγει ανάπτυξη
· Εκπαιδεύοντας το Μέλλον
3. Στρατηγική σύνδεση Ολυμπίας- Ήλιδας
4. Η έλλειψη υποδομών ίσως ματαιώσει τα πάντα!


Εισαγωγή

Αν η ανάπτυξη της Ηλείας είχε σχεδιαστεί συνολικά και μακροπρόθεσμα, η Αρχαία Ολυμπία σήμερα θα ήταν μια πόλη στην οποία θα ζούσαν όχι πάνω από 5.000 μόνιμοι κάτοικοι, με μηδενική ανεργία και πολύ υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα. Δυστυχώς, όμως, η έλλειψη σχεδιασμού και πίεσης στην εκάστοτε κεντρική εξουσία έχουν οδηγήσει την Αρχαία Ολυμπία στο χαμηλότερο σημείο: μια κωμόπολη με υψηλή ανεργία, χαμηλά εισοδήματα και, το κυριότερο, χωρίς αναπτυξιακό προσανατολισμό. Μια μικρή πόλη που έχει δίπλα της, μέσα της, την κοιτίδα του Παγκόσμιου Πολιτισμού και δείχνει να μην ξέρει πώς να την αξιοποιήσει…

Η πρότασή μου για την ανάπτυξη της Αρχαίας Ολυμπίας εδράζεται σε τρεις μεγάλους άξονες:
1. Την ανάδειξή της ως Παγκόσμιο Πολιτιστικό Κέντρο και τη στρατηγική ανάπτυξη της οικονομίας της γύρω από αυτή την προοπτική, (με αθλητικές, πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις)
2. Τη στρατηγική της σύνδεση με την Αρχαία Ήλιδα και την ισόρροπη ανάπτυξη του άξονα Ολυμπία- Ήλιδα, καθώς και
3. την εκμετάλλευση του εξαιρετικού φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, καθώς και της νεότερης παράδοσης της νότιας Ηλείας.

Συγκεκριμένα:

Η Αρχαία Ολυμπία γίνεται Παγκόσμιο Κέντρο Ολυμπισμού μέσα στην επόμενη δεκαετία

Το μεγάλο αυτό στοίχημα, που για να υλοποιηθεί θα χρειαστεί, ασφαλώς, την ολόπλευρη υποστήριξη των σημερινών κατοίκων της Αρχαίας Ολυμπίας και της μεγάλης πλειοψηφίας των Ολυμπίων της Διασποράς, απαρτίζεται από την αμιγώς αθλητική, από την πολιτιστική και από την εκπαιδευτική συνιστώσα. Καθεμιά θα διατυπωθεί ξεχωριστά, λόγω της σπουδαιότητας και του μεγέθους του εγχειρήματος.


Α! Η Καρδιά της Ολυμπιακής Ιδέας

Αρχαία Ολυμπία χωρίς αγώνες δεν μπορεί να χωρέσει στο μυαλό κανενός ανθρώπου που ασπάζεται το Ολυμπιακό Ιδεώδες. Τι νόημα έχει να μιλούμε για Ολυμπισμό και τις Αξίες του, αλλά όταν βρισκόμαστε στον τόπο που γεννήθηκε κι ανδρώθηκε «το Ωραίο, το Μεγάλο και τ’ Αληθινό», να βλέπουμε οτιδήποτε άλλο εκτός από Αγώνες.

Όλοι εμείς αναθαρρήσαμε όταν το καλοκαίρι του 2005 ο πρόεδρος της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής κ. Μίνως Κυριακού ανακοίνωσε ότι κάθε Μάιο θα γίνεται ένα διεθνές μίτιγκ στο Αρχαίο Στάδιο της Ολυμπίας, με συμμετοχή των καλυτέρων αθλητών σε κάθε αγώνισμα. «Να μια καλή αρχή», είπαμε. Μαζί μας αναθάρρησε και ο Τύπος. Πέραν των αλλεπάλληλων τοπικών δημοσιευμάτων, επισημαίνω το δημοσίευμα της Καθημερινής (6 Αυγούστου 2005, σελ. 18) με τίτλο «Αναγεννάται η Ολυμπία», εκείνο του «Βήματος» της ίδιας μέρας με τίτλο (σελ. Γ4) «Ο στίβος επιστρέφει στην Αρχαία Ολυμπία» και πολλά άλλα σε ολόκληρο τον ελληνικό και διεθνή Τύπο.

Και μετά, δυστυχώς άρχισε η μίζερη αντιπαράθεση «υπηρεσιών» για το ποιος έπρεπε να ζητήσει την άδεια από ποιον για την αθλητική αυτή συνάντηση. Κι αργότερα, ήλθαν οι ειδικοί να βεβαιώσουν ότι εάν χρησιμοποιηθεί ο στίβος του Αρχαίου Σταδίου, θα υποστεί σοβαρές ζημίες.

Ειδικός δεν είμαι, και πάντα ακούω για κάθε ζήτημα τους αντίστοιχους ειδικούς. Η λογική, όμως, προβάλλει ορισμένα ερωτήματα που θέλω εδώ να τα θέσω, για να προβληματιστεί ο αναγνώστης κι ο κάθε πολίτης: Το σκεπτικό «εάν χρησιμοποιηθεί ο στίβος του Αρχαίου Σταδίου, θα υποστεί σοβαρές ζημίες» ισχύει μόνον για την Αρχαία Ολυμπία; Γιατί οι ειδικοί δεν γνωμοδοτούν το ίδιο λ.χ. και για το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, η τέλεια ακουστική του οποίου έχει χαρίσει ανεπανάληπτες στιγμές στους χιλιάδες πολίτες που παρακολουθούν εκεί επί δεκαετίες παραστάσεις- αριστουργήματα; Γιατί κανείς ειδικός δεν ζήτησε να σταματήσουν οι παραστάσεις της Επιδαύρου με το επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε στην Αρχαία Ολυμπία, ότι δηλαδή ο χώρος θα υποστεί σοβαρές ζημιές; Κι ακόμα: αν υποθέσουμε ότι ο Αυτοκράτωρ του Βυζαντίου Θεοδόσιος ο Μέγας δεν σταματούσε την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων, συνεπώς στο Στάδιο της Ολυμπίας συνεχίζονταν οι ρίψεις, τώρα ποιος ειδικός θα μπορούσε να διαβεβαιώσει ότι ο χώρος θα είχε καταστραφεί;

Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί έχουν τον πρώτο λόγο σε τέτοια ζητήματα, αρκεί ο λόγος τους αυτός να μην προσκρούει στη λογική των υπολοίπων. Προσωπικά πιστεύω ότι στην Αρχαία Ολυμπία είναι απολύτως απαραίτητο να γίνονται τακτικά αγώνες, και γύρω από αυτούς να οργανώνεται σειρά εκδηλώσεων ανάδειξης του Ολυμπιακού Πνεύματος και ανάπτυξης του ιερού τόπου της Ολυμπίας και των κατοίκων της. Αν είναι βεβαιωμένο ότι ο χώρος του Αρχαίου Σταδίου είναι επιβαρημένος, τότε πρέπει το συντομότερο να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο Αθλητικό Κέντρο, όσο γίνεται κοντύτερα στον Αρχαιολογικό Χώρο, στο οποίο θα γίνονται οι αγώνες. Κι όταν λέω το συντομότερο, μιλάω για δημοσιοποιημένα χρονοδιαγράμματα κάθε φάσης και ρητή δέσμευση για την παράδοση του έργου στους αθλητές και τους πολίτες.

Όπως είπα παραπάνω, γύρω από τους Αγώνες αυτούς πρέπει να στηθεί μια ολόκληρη βιομηχανία προβολής κι ανάδειξής τους, η οποία θα λειτουργήσει και υπέρ της τοπικής ανάπτυξης και της βελτίωσης των εισοδημάτων των κατοίκων της Ολυμπίας. Θυμίζω για παράδειγμα, ότι τον Φεβρουάριο του 2006 στο περίπτερο του ΕΟΤ στην διεθνή έκθεση «Casa Italia» προβλήθηκε η αποφασισμένη για τον Μάιο του ίδιου έτους διεξαγωγή του μίτιγκ, η οποία τελικά αναβλήθηκε. Ο πρόεδρος της ΕΟΕ κ. Κυριακού παρέθεσε κοκτέιλ στους «Αθανάτους» της ΔΟΕ, ενώ στο περίπτερο του ΕΟΤ υπήρχε μια γιγαντοοθόνη με τα αξιοθέατα της Ελλάδας και ειδικά της Ολυμπίας. Παράλληλα ένα ειδικό video για το μίτιγκ προβαλλόταν τακτικά κι ήταν στη διάθεση των μελών της ΔΟΕ. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι μιλάμε μόνο για μια εκδήλωση (το μίτιγκ) και μόνο για μια προβολή αυτής της εκδήλωσης (την έκθεση «Casa Italia»). Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι αν καταλήξουμε σε ένα μεγάλο αθλητικό γεγονός κάθε χρόνο και «κτίσουμε» γύρω από αυτό μια βιομηχανία προβολής, σε πολύ λίγο (2-3 χρόνια υπολογίζω) η Ολυμπία θα δει τα πρώτα ευεργετικά για τους κατοίκους της αποτελέσματα.


Β! Ο Πολιτισμός παράγει ανάπτυξη.

Η Ολυμπία είναι η καρδιά του Αθλητισμού και ο κοινωνικός ρόλος του αθλητισμού είναι κατεξοχήν πολιτιστικός. Συνεχείς, καθ’ όλο τον χρόνο, εκδηλώσεις περί τις Αρχές του Ολυμπισμού και τους Ολυμπιακούς Αγώνες θα εξασφαλίσουν στην Αρχαία Ολυμπία μόνιμη παρουσία πλήθους τουριστών κατά τεκμήριο υψηλών εισοδημάτων οι οποίοι δεν θα περνούν μόνο για λίγη ώρα από την περιοχή, επισκεπτόμενοι το Μουσείο και τον Αρχαιολογικό Χώρο, αλλά αντίθετα θα μένουν εδώ και θα ζουν στην πόλη όσες ημέρες διαρκεί το κάθε γεγονός, για το οποίο προσκλήθηκαν.

Ας δούμε για παράδειγμα, την «Ολυμπιακή Ημέρα», δηλαδή την Ημέρα που για πρώτη φορά συνεδρίασε η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή στη Σορβόνη κι αποφασίστηκε η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στη σύγχρονη εποχή. Μια ετήσια μεγάλη εκδήλωση- event (Ημερίδα, παράλληλη έκθεση, προβολές ταινιών γύρω από το θέμα κλπ) που θα προετοιμαστεί κατάλληλα, μπορεί να κρατήσει εκατοντάδες υψηλόβαθμα στελέχη του Διεθνούς Ολυμπιακού Κινήματος στην Αρχαία Ολυμπία για τουλάχιστον δυο διανυκτερεύσεις. Το ίδιο μπορεί να γίνει και στην ετήσια επέτειο της ίδρυσης της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής (24 Νοεμβρίου), αλλά και με προσεκτικά σχεδιασμένες εκδηλώσεις για την Ολυμπιακή Εκεχειρία, από ειδική ομάδα που θα λειτουργεί σε 12μηνη βάση στην Αρχαία Ολυμπία. Εδώ δεν κάνω άλλες προτάσεις, γιατί χρειάζεται ένας εξ υπ’ αρχής σχεδιασμός. Θυμίζω απλώς ότι η διεθνής Αθλητική Κοινότητα είναι ήδη ώριμη να αγκαλιάσει τέτοιες προτάσεις, καλά οργανωμένες και μελετημένες, αν σκεφτούμε ότι στις 13 Μαΐου 2006 η υπουργός τουριστικής ανάπτυξης κα Φάνη Πάλλη Πετραλιά και ο πρόεδρος της ΔΟΕ κ. Ζακ Ρογκ υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας για τη διενέργεια ενός μεγάλου Συνεδρίου αφιερωμένου στην Ολυμπιακή Εκεχειρία, το οποίο θα πραγματοποιηθεί το 2007 στην Αρχαία Ολυμπία. Στην ίδια συνάντηση αποφασίστηκε η δημιουργία Διεθνούς Κέντρου για την Ολυμπιακή Εκεχειρία, που θα στεγαστεί στο κτίριο ΣΠΑΠ της Αρχαίας Ολυμπίας και θα εργαστεί για τη δημιουργία εκεί ενός Διεθνούς Ερευνητικού Κέντρου για την Εκεχειρία και τις Ειρηνιστικές Σπουδές, τη δημιουργία Σύγχρονης Ηλεκτρονικής Βιβλιοθήκης κλπ. Ίσως αυτό το Κέντρο δημιουργήσει ένα τμήμα στο εσωτερικό του για το σχεδιασμό εκδηλώσεων περί την Εκεχειρία στην Αρχαία Ολυμπία.

Ως πρόεδρος του Εθνικού Ιδρύματος Νεότητας είχα επικοινωνήσει με τον φίλο διευθυντή του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού κ. Δημήτρη Εφραίμογλου, με τον οποίο είχαμε συζητήσει το ενδεχόμενο συνεργασίας των δυο Ιδρυμάτων, προκειμένου να εγκατασταθεί στην Αρχαία Ολυμπία ένα από τα προγράμματα εικονικής πραγματικότητας του ΙΜΕ, είτε η virtual περιήγηση στο ναό του Διός, είτε η επίσης εικονική ρίψη ακοντίου στο χώρο του Αρχαίου Σταδίου. Το κόστος, που άγγιζε το 1 εκατομμύριο ευρώ, ήταν απαγορευτικό για τις δυνατότητες του Εθνικού Ιδρύματος Νεότητας. Αργότερα είδα ότι την ίδια πρόταση είχε κάνει ο βουλευτής κ. Γιώργος Κοντογιάννης το Μάρτιο του 2004 προς τον τότε υφυπουργό Πολιτισμού κ. Πέτρο Τατούλη. Παράλληλα πρέπει να αποφασιστεί και να οργανωθεί μια περιοδική (ίσως κάθε διετία) Ολυμπιάδα Τεχνών και Πολιτισμού Νέων, με πλήθος εκδηλώσεων που θα φέρνουν τα νέα παιδιά όλου του κόσμου κοντύτερα το ένα στο άλλο. Μονιμότερο χαρακτήρα θα έχει ένα Ευρωπαϊκό Χωριό Νέων στην Αρχαία Ολυμπία, που θα αναδεικνύει τα Ολυμπιακά Ιδεώδη με την Ευρωπαϊκή Ιδέα μέσα από Θερινά Σχολεία.

Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη βροχή εκδηλώσεων που θα απλώνεται σε όλο το χρόνο, πρέπει να παίξει το Φεστιβάλ Ολυμπίας, που ήδη έχει τη δική του λαμπρή ιστορία στο πασίγνωστο, πια, Θέατρο του Φλόκα. Από τον Ιούλιο του 1997 μέχρι σήμερα, όταν ο μεγάλος Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ έκανε τη μοναδική του εμφάνιση στου Φλόκα μέχρι σήμερα, το θέατρο φιλοξενεί το απαύγασμα των πολιτιστικών εκδηλώσεων της περιοχής και συγκεντρώνει χιλιάδες κόσμου. Πρέπει να σημειώσω εδώ ότι η οφειλόμενη τιμή στον πρωτεργάτη της ιδέας Νίκο Καρυώτη δεν έχει ακόμα εκπληρωθεί, κι αποτελεί εκκρεμότητα για ολόκληρη την Ηλεία.
Είναι δυνατόν να οργανώσουμε το αρχιπέλαγος των πολιτιστικών εκδηλώσεων ανάδειξης της Ολυμπίας χωρίς να εντάξουμε σε αυτό και το αναστυλωμένο Φιλιππείο; Πρέπει να μπει στο παιχνίδι της ανάδειξης της περιοχής με προσεγμένες προτάσεις τόσο το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο που συνέβαλε τα μέγιστα στην αναστύλωση του Φιλιππείου, όσο και το Ίδρυμα Λεβέντη. Έτσι σιγά- σιγά κινητοποιούνται οι αστείρευτες δυνάμεις που μπορούν να κάνουν την περιοχή μας την καλύτερη της Ελλάδας, και που επί τόσα χρόνια βρίσκονται ανοργάνωτες, μακριά από μια κοινή προσπάθεια αξιώσεων, η καθεμιά στο ρόλο και τον κόσμο της, χωρίς να προσφέρουν στην ανάπτυξη της περιοχής μας όχι γιατί δεν θέλουν, αλλά γιατί κανείς δεν τους το ζήτησε, κάνοντας τους συγκεκριμένες, ρεαλιστικές κι ενδιαφέρουσες προτάσεις. Έτσι κτίζονται τα τοπικά παραγωγικά συστήματα, που αλλάζουν θεαματικά τη ζωή των κατοίκων μιας περιοχής.

Όλα αυτά φέρνουν τουρίστες στην πόλη και τους κρατούν εκεί από μια ως τέσσερις μέρες. Ήδη μιλάμε για μια πολύ καλύτερη κατάσταση από τη σημερινή, όσον αφορά στους καταστηματάρχες της Αρχαίας Ολυμπίας. Από την άλλη μεριά, όμως, χρειάζεται και η τοπική κοινωνία να αναδιατάξει τις δικές της προτεραιότητες, αν την ενδιαφέρει ακόμα ο μαζικός, ποιοτικός τουρισμός στην περιοχή που θα σημάνει έκρηξη της ανάπτυξης. Ήδη από τώρα χρειάζεται με πρωτοβουλία του εξαιρετικά δραστήριου Δημάρχου Αρχαίας Ολυμπίας κ. Γιώργου Αηδόνη, να ανοίξει ένας ευρύς κύκλος συζήτησης για το θέμα. Για παράδειγμα, δεν θα έπρεπε να αρχίσει από τώρα μια καμπάνια για να δημιουργηθούν επιχειρήσεις προβολής του μοναδικού αρχαιολογικού θησαυρού του Μουσείου; Πόσοι Έλληνες και ξένοι γνωρίζουν σε ποιο Μουσείο βρίσκεται και τι σημαίνει η Νίκη του Παιωνίου, ή ο Ερμής του Πραξιτέλη; Μια εικονική ξενάγηση στο μουσείο μέσα από ένα CD- ROM, κατόπιν εξασφάλισης των απαραίτητων αδειών, δεν θα έδινε ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στο κύμα τουριστών που επισκέπτεται σήμερα την Αρχαία Ολυμπία; Κι ακόμα, δεν θα ήταν χρήσιμη η διοργάνωση μιας ετήσιας πανηγυρικής εκδήλωσης στο Μουσείο και για το Μουσείο, κατά την Παγκόσμια Ημέρα των Μουσείων, στις 18 Μαΐου;

Αυτό που θέλουμε τώρα για την Ολυμπία, είναι να εξασφαλίσουμε το συντομότερο απασχόληση για όσο το δυνατόν περισσότερους κατοίκους της, μέσα από συνδυασμένες πρωτοβουλίες όπως αυτές που αναφέρονται παραπάνω, αλλά παράλληλα θέλουμε να προχωρήσουμε μεσοπρόθεσμα σε εξειδίκευση των κατοίκων της περιοχής, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν με επιτυχία στις αυξημένες και τελείως διαφορετικές από τις τωρινές ανάγκες του αύριο.

Επιπροσθέτως, η μεγαλύτερη δυνατή ενίσχυση στο ετήσιο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους θα είναι μια ακόμα ώθηση σε νέους ανθρώπους να ασχοληθούν με τον κινηματογράφο αλλά και την Ολυμπία.

Τέλος, είναι εξαιρετικά χρήσιμοι οι ηλεκτρονικοί αρχαιολογικοί ξεναγοί, που πρόκειται να εγκατασταθούν το 2008 στην Ολυμπία. Το πάντρεμα της νέας εποχής της Τεχνολογίας με την παράδοση της περιοχής δίνει σε κάθε τουρίστα το μήνυμα ότι παρακολουθούμε τις εξελίξεις και διευκολύνουμε κάθε επισκέπτη να αποκομίσει όσο το δυνατόν περισσότερα από μια επίσκεψή του στην Ιερή γη της Ολυμπίας.


Γ! Εκπαιδεύοντας το Μέλλον.

Η Ολυμπία του Πνεύματος δεν μπορεί να μην εκπαιδεύει τη νέα γενιά, αλλά και τους κατοίκους της στις συντεταγμένες του μέλλοντος. Προσωπικά πιστεύω ότι μπορούν να συμπαραταχθούν με τον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας σημαντικοί φορείς, όπως Κοινωφελή Ιδρύματα, παραγωγικές μονάδες, μεγάλες οργανώσεις προώθησης του Ολυμπιακού Πνεύματος αλλά και εξέχουσες προσωπικότητες, ώστε να δημιουργηθεί ένα μεγάλο, δίγλωσσο, Διεθνές Μη Κρατικό, Μη Κερδοσκοπικό Πανεπιστήμιο Ανθρωπιστικών Σπουδών (Humanities), που στόχο πρέπει να έχει σε λίγα χρόνια να αποκτήσει τη φήμη και το κύρος των πιο μεγάλων Πανεπιστημίων του κόσμου. Τέτοια πρέπει να είναι η στόχευσή μας, όταν μιλάμε για την Αρχαία Ολυμπία!

Στο πλαίσιο αυτού του σχεδιασμού, πρέπει να εξεταστεί και η πρόταση του προέδρου της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας κ. Νίκου Φιλάρετου για δημιουργία ενός Κέντρου Ολυμπιακών Σπουδών, δηλαδή ενός μεταπτυχιακού τμήματος για εξειδίκευση σε επιστημονικά αντικείμενα σχετιζόμενα με την Ολυμπιακή Ιδέα και τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Παράλληλα και υποβοηθητικά στον μείζονα στόχο του Διεθνούς Πανεπιστημίου στην Αρχαία Ολυμπία, νομίζω (και το έγραψα παραπάνω) ότι πρέπει να ιδρυθούν στην περιοχή θερινά σχολεία εκπαίδευσης, ίσως στο πλαίσιο ενός Ευρωπαϊκού Χωριού Νέων, αλλά και να οργανωθούν πλήθος σεμιναρίων, συνεδρίων κι εκθέσεων, μέσα στη βροχή εκδηλώσεων που πρότεινα παραπάνω. Η εκπαιδευτική λειτουργία μιας ανεπτυγμένης Αρχαίας Ολυμπίας είναι εξίσου σημαντική με την καθαρά αθλητική και την πολιτιστική, και συνεπώς θα είναι λάθος να υποβαθμιστεί στον αρχικό σχεδιασμό. Σε αυτό το πλαίσιο η πόλη πρέπει το συντομότερο να αποκτήσει Συνεδριακό Κέντρο διεθνών προδιαγραφών. Ο πρώην Δήμαρχος κ. Γιάννης Σκουλαρίκης είχε πει στο Αναπτυξιακό Συνέδριο 2005 της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, ότι μόνο το Πανεπιστήμιο της Πάτρας του είχε εξασφαλίσει τουλάχιστον 100 συνέδρια το χρόνο από την πρώτη μέρα λειτουργίας ενός τέτοιου Συνεδριακού Κέντρου. Αν είναι αλήθεια, τότε τι περιμένουμε;

Έγραψα παραπάνω ότι χρειαζόμαστε απασχόληση άμεσα και εξειδίκευση μεσοπρόθεσμα για τους κατοίκους και τη νέα γενιά της Αρχαίας Ολυμπίας. Η αναβάθμιση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού είναι προϋπόθεση, χωρίς την οποία κανένα σχέδιο ανάπτυξης της περιοχής δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας.


Στρατηγική σύνδεση Ολυμπίας- Ήλιδας

Ο πολιτισμικός άξονας Ήλιδας- Ολυμπίας θα αναδείξει ολόκληρη την περιοχή της Ηλείας γύρω από τον Ολυμπισμό, αλλά και θα φωτίσει τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της περιοχής μας. Ειδικά για την Ήλιδα αναφέρομαι στο κεφάλαιο ανάπτυξης της Αμαλιάδας.
Εδώ απλώς θα αναφέρω τα πλεονεκτήματα της σύνδεσης Ήλιδας- Ολυμπίας, η οποία φυσικά θα είναι ένα γνήσιο υποσύνολο της ενοποίησης των Αρχαιολογικών Χώρων της Ηλείας (που προτείνω στο πρώτο μέρος του βιβλίου).

Χρειάζεται να μνημονεύσω και πάλι τις προτάσεις του βουλευτή κ. Γιώργου Κοντογιάννη, παλαιού συναδέλφου στη δημοσιογραφία και καλού φίλου, που σε επιστολή του στην τότε Υπουργό Αναπληρωτή Πολιτισμού κα Φάνη Πάλλη- Πετραλιά είχε προτείνει (Μάιος 2005) τη διάνοιξη της «Οδού των Ολυμπιονικών» από την Ήλιδα στην Ολυμπία, κατά μήκος της οποίας θα στηθούν σε μόνιμη εγκατάσταση περίπτερα με τη μορφή Αρχαίων Ιερών, και στα οποία θα καταγράφονται τα ονόματα Ολυμπιονικών κάθε χώρας και θα εκτίθενται προσωπικά τους αντικείμενα. Η πρόταση αν επεξεργαστεί κατάλληλα θα είναι ο βασικός μοχλός πολιτισμικής και τουριστικής ανάδειξης ολόκληρης της διαδρομής Αρχαία Ήλιδα- Αρχαία Ολυμπία. Θα πρότεινα επιπροσθέτως αυτή η διαδρομή να αποτελεί το κύριο τμήμα της πολιτισμικής ζώνης που θα αρχίζει από το Κάστρο Χλεμούτσι, θα περνά από την Αρχαία Ήλιδα και το Νέο Μουσείο Πύργου, και μέσω της Αρχαίας Ολυμπίας θα καταλήγει στο Ναό του Επικουρείου Απόλλωνος. Και ακόμα, αυτή η Πολιτισμική Ζώνη, αφού συνεννοηθούμε υπερτοπικά, να συνδέεται με το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και με τον Ιερό χώρο των Δελφών.

Κλείνοντας αυτό το εκτεταμένο κεφάλαιο, είναι ανάγκη να θυμίσω ότι το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δυτικής Ελλάδας 2000- 2006 αναθεωρήθηκε πρόσφατα (Μάιος 2006) και αύξησε τον Προϋπολογισμό του μέτρου «Ανάδειξη Αρχαίας Ολυμπίας» κατά δυο εκατομμύρια ευρώ. Θέλω να πω ότι υπάρχουν πόροι χρηματοδότησης (το ΠΕΠ είναι μόνον ένας από αυτούς) για όσους πραγματικά επιθυμούν αν βρουν χρήματα για κάτι από τα παραπάνω.


Η έλλειψη υποδομών ίσως ματαιώσει τα πάντα!

Πιστεύω ότι η κατασκευή του Αθλητικού Κέντρου στην Αρχαία Ολυμπία πρέπει να είναι πρώτη μας προτεραιότητα, ώστε να είμαστε έτοιμοι όταν ληφθούν οι τελικές αποφάσεις να υποδεχθούμε την τέλεση Αγώνων στην περιοχή. Η Κυβέρνηση έχει εκφράσει επίσημα τη θετική της στάση, αλλά χρειάζεται η τοπική κοινωνία να πιέσει, ώστε αυτή η θετική στάση να αποφέρει ένα σαφές χρονοδιάγραμμα. Επίσης, είναι ξεκάθαρο ότι οι σημερινές υποδομές της Αρχαίας Ολυμπίας δεν επαρκούν ούτε για τη φιλοξενία, ούτε για την προπόνηση αθλητών διεθνούς ακτινοβολίας, τους οποίους φιλοδοξούμε να έχουμε στους Αγώνες που σχεδιάζονται στην περιοχή. Συνεπώς, χρειάζεται μια ολόκληρη καμπάνια ενημέρωσης για τις ανάγκες που υπάρχουν σε χώρους προπόνησης και, κυρίως, σε ξενοδοχεία αξιώσεων στην περιοχή, ώστε εγκαίρως να είμαστε έτοιμοι και σε αυτό τον τομέα.

Κι ερχόμαστε στο καυτό ζήτημα της ανάπλασης του κέντρου της πόλης, ιδιαίτερα του κεντρικού δρόμου της Αρχαίας Ολυμπίας. Με τη σημερινή κατάσταση, όλοι έχουν δίκιο. Οι έμποροι και οι καταστηματάρχες, που βλέπουν τους τουρίστες να περνούν με τα λεωφορεία και να πηγαίνουν στον Αρχαιολογικό χώρο και το Μουσείο, χωρίς δυνατότητα να επισκέπτονται τα καταστήματα της περιοχής, ευλόγως ζητούν να παραμείνει ο κεντρικός δρόμος της Αρχαίας Ολυμπίας όπως είναι, αν δεν διαπλατυνθεί, ώστε να περνούν όσο περισσότερα οχήματα είναι δυνατόν. Από την άλλη, υπάρχουν φωνές που ζητούν να πεζοδρομηθεί ο κεντρικός δρόμος, προκειμένου να γίνει ευκολότερη η κυκλοφορία των επισκεπτών. Η λύση είναι απλή και προκύπτει από την κοινή λογική: Όσο υφίσταται η σημερινή κατάσταση, όσο οι τουρίστες έρχονται και παρέρχονται μέσα σε δυο- τρεις ώρες, η κατάσταση δεν μπορεί να αλλάξει. Αλλά όταν η Αρχαία Ολυμπία απογειωθεί αναπτυξιακά, με βάση όσα προτάθηκαν παραπάνω, τότε είναι προς το συμφέρον όλων, κυρίως των καταστηματαρχών, να πεζοδρομηθεί ο κεντρικός δρόμος, ώστε οι τουρίστες να μπορούν ανεμπόδιστα να περπατήσουν και να ψωνίσουν από τα μαγαζιά της πόλης.

Είναι ανάγκη, άραγε, να μιλήσουμε για αντιπλημμυρικά έργα και στο κεφάλαιο περί Αρχαίας Ολυμπίας, όπως κάναμε σε όλα τα κεφάλαια περιοχών που από τα εδάφη τους διέρχονται ποτάμια της Ηλείας; Το πρόβλημα των κατοίκων της Μουριάς είναι γνωστό σε όλους, καθώς ο Αλφειός παρασύρει χώματα, δέντρα και κατατρώγει περιουσίες. Συμφωνώ απόλυτα με την πρόταση που είχε κάνει παλαιότερα ο σημερινός Δήμαρχος Αρχαίας Ολυμπίας κ. Γιώργος Αηδόνης, περί σύστασης ενός Ενιαίου Διαρκούς Φορέα Διαχείρισης και Προστασίας του Αλφειού, διαδημοτικού φυσικά. Τον Νοέμβριο του 2005 ο τότε Περιφερειάρχης κ. Παναγιώτης Καββαδάς είχε δώσει εντολή για σύνταξη μελέτης κατασκευής αντιπλημμυρικών έργων από το Φράγμα του Αλφειού μέχρι τη Λιναριά.

Επίσης, σημαντική είναι η προοπτική επαναλειτουργίας μιας από τις πιο ιστορικές διαδρομές του σιδηρόδρομου, της γραμμής Ολυμπίας- Κατακόλου, φυσικά μετά από πλήρη εκσυγχρονισμό των σχετικών υποδομών. Ο φίλος και συμπατριώτης Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΣΕ Διονύσης Χιόνης πιστεύω ότι θα δει το ζήτημα με την ευαισθησία που τον διακρίνει. Αλλά και η τοπική κοινωνία, αν πράγματι το θέλει, πρέπει να ασκήσει πιέσεις.

Για την παραχώρηση στον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας του κτηρίου «Ξένιος Ζευς» υπάρχει, από όσο γνωρίζω, σύμπνοια μεταξύ των δημοτικών παρατάξεων της πόλης, συνεπώς σύσσωμο το Δημοτικό Συμβούλιο Αρχαίας Ολυμπίας μπορεί να διεκδικήσει άμεσα το κτήριο από τα «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα» που έτσι κι αλλιώς έχουν εκφραστεί θετικά για το ζήτημα.

Μετά την ολοκλήρωση του δρόμου Λιναριά- Λούβρο, σειρά έχει ο δρόμος Λούβρο- Άσπρα Σπίτια. Ο δρόμος Λούβρο- Βασιλάκι που τώρα επισκευάζεται, ήταν εγκαταλελειμμένος επί περίπου 70 χρόνια και φυσικά γεμάτος κινδύνους για τους οδηγούς, που έπρεπε να οδηγούν επικίνδυνα, προκειμένου να αποφεύγουν τις αναρίθμητες λακκούβες. Οι αρμόδιοι πρέπει να δουν μήπως ο δρόμος αυτός χρειάζεται νέα χάραξη. Μια και είμαστε στο Λούβρο, είναι ανάγκη να τελειώνουμε και με τις ιστορίες των κατολισθήσεων. Η υπόθεση Φρίξα τράβηξε αρκετά, και το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι να ξεπηδήσουν κι άλλες «Φρίξες» στην Ηλεία. Αν πράγματι το Λούβρο έχει προβλήματα κατολισθήσεων, οι κάτοικοι έχουν δικαίωμα να ενημερωθούν για τις υπάρχουσες εναλλακτικές λύσεις, αλλά μου φαίνεται και εξαιρετικά προβληματικό να σχεδιάζεται νέα χάραξη του δρόμου Πύργου- Τρίπολης μέσα από ένα έδαφος που κατολισθαίνει… Στην ίδια κατεύθυνση χρειάζεται βελτίωση και ο δρόμος Μιράκα- Βυλιζέικα Χάνια- Λάλας- 111, καθώς και εκείνος που ενώνει την Αχλαδινή με τη Νεμούτα. Γεμάτος παγίδες, χωρίς σήμανση και φωτισμό είναι και ο δρόμος που ενώνει τα Μακρίσια με την Αρχαία Ολυμπία. Να μην πούμε, τέλος, για το αίσχος του δρόμου που ενώνει την Αρχαία Ολυμπία με το χωριό του πεθερού μου, το Κλαδέο. Όποτε πηγαίνουμε προς τα εκεί, λαχταράει η καρδιά μας μήπως το αυτοκίνητο πέσει σε καμιά τεράστια λακκούβα, ή βγει από το δρόμο στα σημεία που αυτός είναι εξαιρετικά στενός… Καθώς είπα για το χωριό, είναι ώρα να μιλήσω και για το ποτάμι. Ακόμα και όσοι περνούν τη γέφυρα πάνω από τον ποταμό Κλαδέο, η οποία οδηγεί στον Αρχαιολογικό χώρο, βλέπουν ότι ο χώρος είναι γεμάτος βουρκόνερα, η δυσοσμία είναι ανυπόφορη, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η διάβαση του παραποτάμιου μονοπατιού, το οποίο κανονικά έπρεπε να είναι ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της περιοχής, πλην των αρχαιολογικών.

Πρέπει σύντομα να ολοκληρωθούν οι εργασίες διαμόρφωσης της αυλής του σχολείου στο Χελιδόνι, όπως και του γηπέδου του χωριού, καθώς είναι ξεκάθαρο ότι ανάπτυξη της Αρχαίας Ολυμπίας σημαίνει διάχυση των εκδηλώσεων σε όσο το δυνατόν περισσότερα δημοτικά διαμερίσματά της. Η Πολιτεία οφείλει να προστατεύσει άμεσα την καταπληκτική εκκλησία του Αγίου Βασιλείου στο Χελιδόνι, που κινδυνεύει με άμεση κατάρρευση. Εξίσου σημαντική είναι η ενοποίηση του ιστορικού κέντρου του Σμίλα, ανάμεσα στα πετρόκτιστα κτήρια του Σχολείου και της εκκλησίας του χωριού. Ομοίως, πρέπει σύντομα να προχωρήσει το έργο της ανάπλασης του λόφου που βρίσκεται πίσω από την αγορά του Πλάτανου, πράξη που θα αυξήσει κατακόρυφα το τουριστικό ενδιαφέρον για την περιοχή. Αυτό, σε συνδυασμό με την ανάδειξη των εκκλησιών του Πλατάνου (Κοίμηση Θεοτόκου, Προφήτης Ηλίας, Άγιοι Θεόδωροι, Άγιος Γεώργιος) θα κάνει την περιοχή πολύ πιο ελκυστική. Άλλωστε, περιοχές όπως η Ηλεία προσφέρονται κατεξοχήν για θρησκευτικό τουρισμό.

Μεγάλη θα είναι η προσφορά του τουριστικού περιπτέρου που σχεδιάζεται στον Άμπουλα του Βασιλακίου. Αν αναπτυχθεί η κατάβαση του Ερύμανθου με καγιάκ, το τουριστικό περίπτερο στο Βασιλάκι θα αποτελέσει πολύτιμο τουριστικό στέκι. Για την αξιοποίηση του Άμπουλα ίσως χρειαστούν συζητήσεις του δήμου Αρχαίας Ολυμπίας με το Υπουργείο Γεωργίας για τροποποίηση της μεταξύ τους σύμβασης. Μετά από αυτά, ο εορτασμός της παραδοσιακής Πρωτομαγιάς εκεί θα έχει άλλη χάρη, κι άλλες δυνατότητες…

Η Αρχαία Ολυμπία πρέπει, τέλος, να συμπεριληφθεί και σε υπερτοπικής σημασίας προγράμματα, όπως η εκμετάλλευση των απορριμμάτων, η ανακύκλωση κλπ. Χρειάζεται άμεση αποκατάσταση το δάσος του Δρούβα, στην είσοδο της πόλης, τα πεύκα του οποίου ξεραίνονται και υποφέρουν από βαμβακίωση.

Οι προτάσεις που κατατέθηκαν πιστεύω ότι αλλάζουν ολοκληρωτικά την όψη της Αρχαίας Ολυμπίας, και της δίνουν μεγάλες προοπτικές για το μέλλον. Ωστόσο, τίποτα δεν μπορεί να γίνει, χωρίς τη λαϊκή συναίνεση. Οι προτάσεις αυτού του βιβλίου θα γίνουν, όπως έχω αναφέρει στην αρχή, αντικείμενο εκτενούς διαλόγου με όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες της Ηλείας. Αυτό ισχύει στο πολλαπλάσιο για τους κατοίκους της Αρχαίας Ολυμπίας, καθώς αλλαγές τέτοιας έκτασης χωρίς τη συναίνεση του κόσμου δεν είναι δυνατόν να επιβιώσουν.

Κλείνω με ένα γράμμα που με πλήγωσε. Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία της 10ης Ιουνίου 2005 με αποστολέα την κα Ute Protzer- Αλτάνη από τον Πύργο. Με δυο λόγια έλεγε ότι ένα άτομο με ειδικές ανάγκες ήταν αδύνατο να έχει πρόσβαση πρώτα στο Μουσείο και μετά στον Αρχαιολογικό Χώρο. Ήταν μια Γερμανίδα καθηγήτρια Πανεπιστημίου, που μετά την εμπειρία της δεν θα ξαναέλθει στην περιοχή. Στόχος όλων μας πρέπει να είναι τέτοιες επιστολές να σταματήσουν αμέσως. Και για να σταματήσουν, πρέπει να υπάρξει άμεση μέριμνα προσβασιμότητας για άτομα με ειδικές ικανότητες. Είναι υποχρέωσή μας.