Βαρθολομιό με ιστορία και προοπτικές

1. Εισαγωγή
2. Κρυφός άσσος ανάπτυξης, το Δάσος των Θινών
3. Μπροστά μας και πάλι η ανάγκη υποδομών
4. Αναξιοποίητο το πολιτιστικό εκτόπισμα του Βαρθολομιού

Εισαγωγή

Ένα από τα παλαιότερα κέντρα του κάμπου, το Βαρθολομιό είναι ιδιαίτερη πατρίδα πολιτικών, επιχειρηματιών και ιερωμένων που έχουν φτάσει ο καθένας από αυτούς πολύ ψηλά. Ακόμα και σήμερα, που η ελληνική Περιφέρεια χειμάζεται μετά από κυβερνητική απραξία πολλών ετών, αν όχι δεκαετιών, η ζωή στο Βαρθολομιό έχει μια ξεχωριστή ζωντάνια. Συνεπώς η τοπική του κοινωνία έχει και αυξημένες δυνατότητες, αλλά και αυξημένες υποχρεώσεις να πρωταγωνιστήσει στη νέα εποχή της ανάπτυξης για ολόκληρη την ελληνική ύπαιθρο, και ειδικότερα για την Ηλεία.

Κρυφός άσσος ανάπτυξης, το Δάσος των Θινών

Το Δάσος των Θινών που καταλαμβάνει έκταση 17.000 στρεμμάτων, πράγματι μπορεί να γίνει η ατμομηχανή της ανάπτυξης για την περιοχή του Βαρθολομιού. Θυμίζω εδώ, ότι το Δάσος αυτό δημιουργήθηκε τεχνητά από την προηγούμενη γενιά (τους σημερινούς εξηντάρηδες), όταν πάσχιζαν να σταματήσουν τη θάλασσα, που τον χειμώνα έφτανε μέχρι τις καλλιέργειές τους και τις κατέστρεφε, λόγω υποχώρησης του αμμώδους εδάφους.

Εδώ δεν χρειάζονται πολλά λόγια: το Δάσος των Θινών προτείνω να γίνει αντικείμενο μιας ολοκληρωμένης μελέτης για την τουριστική αξιοποίησή του προς όφελος ολόκληρης της περιοχής του Βαρθολομιού. Περιμετρικά του Δάσους ο χώρος πρέπει να χρησιμοποιηθεί για ανέγερση σύγχρονων ξενοδοχειακών μονάδων, ενώ στο πίσω μέρος του υπάρχουν ιδανικοί χώροι για γήπεδο γκολφ κι άλλες παρόμοιες δραστηριότητες που φέρνουν και κρατούν τους τουρίστες στην περιοχή. Σημειώνω ότι όσοι έρχονται για να περάσουν λίγες μέρες ξεκούρασης κι απόλαυσης του υπέροχου τοπίου, πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν περιπάτους στο Δάσος, μέσα από μονοπάτια και πεζόδρομους που θα χαραχτούν ειδικά για αυτό το σκοπό, αλλά και να αποκτούν γνώσεις ιππασίας μέσα στο Δάσος κλπ. Επίσης, αν η ανάπτυξη της περιοχής αποφασιστεί να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση, είναι πρώτης τάξεως ευκαιρία για τους επισκέπτες να μάθουν και τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του Δάσους μέσα από ξεναγήσεις τις οποίες θα οργανώνουν ειδικοί που θα προσληφθούν για αυτό το σκοπό. Στα όρια του Δάσους πρέπει να αναζητηθεί και χώρος για τη δημιουργία ενός δημοτικού camping.

Όπως και να έχει το πράγμα, απαιτείται το συντομότερο δυνατό η μελέτη για την αντιπυρική προστασία του Δάσους των Θινών. Η αντιπυρική ζώνη πρέπει να δώσει δυνατότητα άμεσης παρέμβασης στο Δάσος, ώστε η παρουσία ντόπιων αλλά κι επισκεπτών εκεί να εξελίσσεται με τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια, αλλά και σύνδεσης της δυτικής του πλευράς (Αρκούδι και Γλύφα) με το Βαρθολομιό.

Μπροστά μας και πάλι η ανάγκη υποδομών

Με δεδομένο ότι η τουριστική ανάπτυξη της Δυτικής Πελοποννήσου είναι μια απόφαση που ξεπερνά την τοπική κοινωνία και μάλλον είναι ειλημμένη, το πραγματικό ερώτημα είναι πώς προετοιμάζεται η περιοχή του Βαρθολομιού για αυτή την περίοδο τουριστικής ακμής, ώστε και να ωφεληθεί όσο το δυνατόν περισσότερο από αυτήν, αλλά και το παραδοσιακό της χρώμα να μην χάσει.

Το πρώτο ζήτημα που ήδη έχω θέσει στο πρώτο μέρος του βιβλίου είναι η ανάγκη για μια νέα γέφυρα του Πηνειού στην είσοδο του Βαρθολομιού. Η κατασκευή της έχει καθυστερήσει αδικαιολόγητα, αν και ο προϋπολογισμός του έργου υπολογίζεται σε περίπου 3 εκατομμύρια ευρώ. Τα χρήματα υπάρχουν, όπως δήλωσε από πέρυσι ο τότε Δήμαρχος Βαρθολομιού κ. Στέφανος Αδαός. Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση οφείλει να βάλει τη νέα γέφυρα του Βαρθολομιού σε πρώτη προτεραιότητα.

Ένα τμήμα του δρόμου Λυγιάς- Κάστρου έχει ήδη υλοποιηθεί, αλλά καθυστερεί η ολοκλήρωσή του, για την οποία έχει προβλεφθεί ποσό 350.000 ευρώ. Το όλο έργο έχει εκτιμηθεί στο ένα εκατομμύριο ευρώ. Είναι ένας δρόμος που φέρνει πολύ κοντύτερα τους κατοίκους του Βαρθολομιού, της Κυλλήνης, του Κάστρου και των Λουτρών. Εξίσου σημαντικός για την επικοινωνία στο εσωτερικό της περιοχής του Βαρθολομιού είναι κι ο δρόμος Λουτρών- Αρκουδιού.

Μια κι είμαστε στο Αρκούδι, έναν από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς του Βαρθολομιού, χρειάζεται να επισημάνουμε ότι η διαμόρφωση της εισόδου του, όποτε γίνει, αναμένεται να αυξήσει τον αριθμό των τουριστών το καλοκαίρι, αλλά και των επισκεπτών του Αρκουδιού από τουρίστες του Grecotel. Επίσης, είναι εξαιρετικά σημαντικό να ολοκληρωθεί ο δρόμος που ενώνει τα Λουτρά Κυλλήνης και την Κουρούτα. Δεν είναι μεγάλη υπόθεση, έχει μείνει λιγότερο από ένα χιλιόμετρο για να γίνει δημιουργηθεί άλλος ένας τόπος αμιγούς τουριστικής εκμετάλλευσης προς όφελος των πολιτών. Για να ολοκληρωθεί, όμως, αυτή η παρέμβαση, χρειάζονται και κάθετες οδοί προς την παραλία.

Στα υπόλοιπα έργα υποδομής της περιοχής Βαρθολομιού αναφέρουμε τη μικροζωνική μελέτη για σεισμούς, που ανατέθηκε στο γραφείο του καθηγητή Τσελέντη στην Πάτρα, και φυσικά την ολοκλήρωση του βιολογικού καθαρισμού Γαστούνης- Βαρθολομιού, ο οποίος χρειάζεται να επεκταθεί και στα εσωτερικά δίκτυα.

Το Βαρθολομιό, θα έλεγα μάλιστα και ολόκληρος ο Ηλειακός Κάμπος πρέπει να σχεδιάσει συνολικά τα αντιπλημμυρικά έργα που είναι απαραίτητα, ώστε να θεμελιωθεί η εποχή της ανάπτυξης και να τελειώσει η σημερινή περίοδος που τα ποτάμια αποτελούν ευλογία, αλλά και κατάρα μαζί αν πλημμυρίσουν. Το Γεφύρι του Βρανά είναι το προφανέστερο σημείο που χρειάζεται αντιπλημμυρικά έργα στην περιοχή Βαρθολομιού, αλλά επαναλαμβάνω ότι αυτά πρέπει να γίνουν αντικείμενο συνολικού σχεδιασμού.

Κι ερχόμαστε τώρα στο σημαντικότερο τοπικό έργο υποδομής που είναι ασφαλώς ο δρόμος Μάχου- Βαρθολομιού. Πρόκειται για ένα δρόμο που άνοιξε κατά την περίοδο που δήμαρχος στην πόλη ήταν ο Στέφανος Αδαός, ο οποίος συνάντησε πολλά εμπόδια στην αρχή, αλλά με σταθερότητα και επιμονή ολοκλήρωσε το έργο, κάνοντας πολύ πιο εύκολη την επικοινωνία του Βαρθολομιού με το Κάστρο. Ωστόσο, σήμερα οι σημαντικότερες βελτιώσεις στο συγκεκριμένο έργο είναι η διαμόρφωση της διασταύρωσης προς το Νεοχώρι κι η καλύτερη απορροή των ομβρίων υδάτων. Το έργο αυτό προϋπολογίστηκε στις 420.000 ευρώ, ενώ η διαμόρφωση του ρέματος του Κούβελου, που κόβει στη μέση το χωριό του Μάχου, αγγίζει μόλις τα 100.000 ευρώ.

Αναξιοποίητο το πολιτισμικό εκτόπισμα του Βαρθολομιού

Το ίδιο ισχύει για σχεδόν όλη την Ηλεία, ίσως πλην της Αρχαίας Ολυμπίας και του Κάστρου Χλεμούτσι, που κι αυτά έχουν αναδειχθεί στρεβλά. Ειδικά για την περιοχή που τώρα αναφερόμαστε, στον Παλιόπυργο, ένα μικρό λοφίσκο κοντά στο Βαρθολομιό, εικάζεται ότι υπήρχε μια μαρμάρινη σκάλα που οδηγούσε στην Αρχαία Ήλιδα. Στον Παλιόπυργο ίσως υπήρχε αρχαίος οικισμός, καθώς παλαιότερα βρέθηκαν εκεί αρχαίοι τάφοι, όπως και στην περιοχή «Τραγάνι». Πρώτο βήμα είναι να χαρακτηριστεί η περιοχή «αρχαιολογική» και μετά να διευθετηθούν τυχόν διαφορές με τους ιδιώτες ιδιοκτήτες των χώρων. Στο παρελθόν, γράφει ο Άγγελος Μπράτης στο βιβλίο του με τίτλο «Βαρθολομιό», βρέθηκαν εκεί κτερίσματα που έχουν παραδοθεί στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας. Το χάλκινο κάτοπτρο και ο μικρός τάφος που βρέθηκαν στον Παλιόπυργο, μπορούν μαζί με όλη τη φιλολογία που περιληπτικά αναφέρω παραπάνω να γίνουν αντικείμενο ενός πολύ ωραίου DVD που θα πωλείται στους τουρίστες της περιοχής, αλλά και ευρύτερα. Τέτοιες πρωτοβουλίες ενθαρρύνονται σημαντικά με ενισχύσεις, κυρίως από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, αλλά κι από άλλες πηγές χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στη Λυγιά, αναστηλώθηκε ο πύργος της μεταμεσαιωνικής μονής της Αγίας Ελεούσας, κτισμένης μέσα σε φαράγγι με οργιαστικό πράσινο, ενώ ο πάντα δραστήριος κι επί χρόνια πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Βαρθολομιού κ. Κώστας Λυκογιάννης δικαίως ζητεί και βελτίωση της αγροτικής οδοποιίας στην περιοχή. Στη Γλύφα εκκρεμεί ακόμα η κατασκευή αλιευτικού καταφυγίου. Αναφέρω σε άλλο σημείο του βιβλίου ότι επιτέλους πρέπει να υπάρξει διαδημοτική συνεννόηση ώστε να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι περιοχές Κατακόλου, Παλουκίου, Γλύφας και Αγίου Παντελεήμονα Λεχαινών. Δεν είναι δυνατόν και οι τέσσερις περιοχές να φιλοδοξούν να γίνουν αλιευτικά καταφύγια ενώ κάποιες χωρίς τις απαραίτητες υποδομές να αυτοαποκαλούνται και «μαρίνες».

Στις πολιτιστικές δυνατότητες της περιοχής συμπεριλαμβάνεται και ο εορτασμός –ευκαιρία έλευσης τουριστών- της περίφημης «Μάχης του Βαρθολομιού». Τότε (9 ως 11 Νοεμβρίου 1825) που 150 παλικάρια με μπροστάρηδες τον Καπετάν Βέρρα και τον Γεωργάκη Βαρθολομιώτη καθυστέρησαν τα φουσάτα του Ιμπραήμ, σκοτώνοντας στην αιματηρή μάχη που ακολούθησε πάνω από 1000 Τούρκους. Με αυτό τον τρόπο έκαναν πράξη την προσταγή του Κολοκοτρώνη «να μην περάσει ο Ιμπραήμης ατουφέκιστος». Από τους Βαρθολομαίους σώθηκε μόνο ένας, που τον πλάκωσαν τα πτώματα και έκανε τον νεκρό. Μάλιστα οι Τούρκοι έκοβαν τα αυτιά των νεκρών ως ένδειξη θανάτου, κι έτσι έκοψαν και τα δικά του χωρίς αυτός να αντιδράσει. Έκτοτε ονομάστηκε «Κοτσάφτης», δηλαδή έκανε επώνυμο το παρατσούκλι του. Το μικρό όνομά του ήταν Αθανάσιος. Τα χειρόγραφά του είναι στη διάθεση του Λαογραφικού Μουσείου Βαρθολομιού. Όλο αυτό το υλικό του θρύλου και των χειρογράφων μπορεί να γίνει επίσης αντικείμενο προβολής με τρόπο που θα αποφασίσει ο Δήμος του Βαρθολομιού ή η Κοινωνία Πολιτών της πόλης.

Για το περίφημο Ηλειακό Χωριό, πρέπει επίσης να πούμε την αλήθεια, όσο σκληρή κι αν είναι. Από όλες τις εκδοχές δημιουργίας του που έχω ακούσει, καμία δεν μου φαίνεται υλοποιήσιμη. Είναι σημαντικό αν κάποιος φορέας (Νομαρχία, ΤΕΔΚ, Δήμοι, μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Σύλλογοι κλπ) έχει ολοκληρωμένη και υλοποιήσιμη πρόταση για αυτό το ζήτημα, να την καταθέσει σε δημόσια διαβούλευση. Για ποιο λόγο, για παράδειγμα, ένας εύπορος Ηλείος της Διασποράς θα πληρώσει αδρά ένα δικό του σπίτι στο Ηλειακό Χωριό και δεν θα δώσει αυτά τα χρήματα για να φτιάξει ένα σπίτι στο δικό του χωριό, εκεί που έχει τις αναμνήσεις και τους συγγενείς του; Εν ολίγοις, σήμερα δεν βλέπω μια ρεαλιστική πρόταση για το ζήτημα.